Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2019

ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΟΥ [Μ] ΚΑΙ ΤΟΥ [Ν] ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙἈΦΥΛΑΧΘΟΥΝ ΩΣ ΚΟΡΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΥ




ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΟΥ [Μ] ΚΑΙ ΤΟΥ [Ν], ΔΗΛ. Η ΕΡΡΙΝΗ ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΧΘΕΙ


Η έρρινη προφορά της Κοινής Νεοελληνικής, δηλ. των ευ̖φωνικών συνηχήσεων του [μ] και του [ν], συνάγεται ακόμη και από την άποψη ότι τα [γ], [β] και [δ], κατά την κλασική εποχή, προφέρον̖ταν αν̖τίστοιχα [g], [b] και [d].

Εφόσον κάποτε το:

1. [γ] προφερόταν [g]
και [γ] (μέσα στη λέξη, πριν από τα κ, γ, χ, ξ) = ŋ
(π.χ. αγχόνη = αŋχόνη, δηλ. μαλακοϋπερωικό [ν] αλλιώς άγμα)
τότε [γγ] (στο μέσον της λέξης στην Κοινή Νεοελληνική) = [γ̖γ
(δηλ. [ŋg] και όχι [γγ])
π.χ. φεγ̖γάρι (< φέγ̖γος).
Επομένως και το ομόηχο [γκ] (στο μέσον της λέξης) = [γ̖κ] 
και όχι [γκ]
π.χ. συγ̖κίνηση  (< συν + κινώ)

2. [β] προφερόταν [b]
και [μβ] = [μ̖π] (δηλ. [mb] και όχι [μπ])
π.χ. κουμ̖πί (< κομβίον)
άρα και [μπ] (στο μέσον της λέξης στην Κοινή Νεοελληνική) = [μ̖π].
Οπότε και [ν+π] = [μ̖π 
π.χ. εμ̖πρός (< εν + προς)

3. [δ] προφερόταν [d]
και [νδ] = ν̖τ (δηλ. [ŋd] και όχι [ντ])
π.χ. άν̖τρας (< άνδρας)
άρα και [ντ] (στο μέσον της λέξης στην Κοινή Νεοελληνική) = [ν̖τ].
Συνεπώς και [ν+τ] = [ν̖τ] 
π.χ. παν̖τελής (< παν + τελής < τέλος)

Σε κάθε περίπτωση, οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις του [μ] και του [ν] πριν από τα δίψηφα γγ/γκ, μπ και ντ, είναι ίσως η μόνη βέβαιη και γι αυτό αδιαμφισβήτητη -όσον αφορά την προφορά των προγόνων μας- μαρτυρία και αποτελούν συνέχεια και αναπόσπαστο κομμάτι της γλωσσικής μας παράδοσης, δηλ. ενός σημαν̖τικού τμήματος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Είναι ένα από τα λιγοστά αυτούσια φωνητικά στοιχεία, που συνδέουν ακόμη άμεσα την προφορά της Κοινής Νεοελληνικής, με την προφορά της Αρχαίας Ελληνικής· γι’ αυτό και πρέπει να διαφυλαχθούν ως κόρην οφθαλμού.

© 2019, Άρης Βαφιάς - MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής