Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2018

ΠΡΩΤΑ ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΙ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΕΠΙΛΕΓΩ ΠΩΣ ΘΑ ΜΙΛΗΣΩ




Δι΄ατυπώνεται από κάποιους η άποψη, ότι η απερρίνωση των δίψηφων συμφώνων μέσα στη λέξη, δηλ. η απόδοσή τους χωρίς τα ευ'φωνικά [μ] και [ν], χαρακτηρίζει ανθρώπους χαμηλότερου επιπέδου μόρφωσης ή άτομα μικρότερης ηλικίας, που εκφράζο'νται κυρίως με το ιδίωμα της αργκό, σε α'ντίθεση με τους περισσότερο μορφωμένους ή τους ηλικιακά μεγαλύτερους, οι οποίοι γνωρίζουν και τηρούν τους κανόνες προφοράς.

Δηλαδή οι λαϊκοί άνθρωποι δεν προφέρουν τις ευ'φωνικές συνηχήσεις;! Στη λαϊκή μας παράδοση δεν υπάρχουν τα ανάλογα ακούσματα;!
Αλήθεια, πόσοι άνθρωποι ανώτατης μόρφωσης ή εκπαίδευσης γνωρίζουν σήμερα γι΄αυτές και πόσοι από αυτούς τις προφέρουν;!
Οι δάσκαλοι στα σχολεία -κατά την παράδοση- τις εκφέρουν, και εάν ναι, τότε γιατί τα παιδιά δεν τις μαθαίνουν και δεν προφέρουν ανάλογα; 
Πόσοι από εμάς ε
'ντέλει γνωρίζουν τους κανόνες προφοράς τής γλώσσας μας; Πόσοι είμαστε εξοικειωμένοι με αυτούς και πόσοι αυθόρμητα τους τηρούμε στον καθημερινό λόγο;...
Γιατί δε λέμε απλά ότι υπάρχει πλήρης άγνοιαΌτι δε γνωρίζουμε πώς να προφέρουμε τη γλώσσα μας γιατί δε διδαχθήκαμε τους α
'
ντίστοιχους κανόνες στο σχολείο. 
Άλλωστε πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό, όταν δεν υπάρχει το μάθημα της Αγωγής του Προφορικού Λόγου και της Φωνής (Ορθοφωνία) στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας!...

Η αρχική επισήμανση -η οποία είναι ό'ντως βάσιμη- θα ήταν απόλυτα εύστοχη, εφόσον στην Εκπαίδευση υπήρχε η απαραίτητη κατάρτιση, δηλ. η ανάλογη γνώση. Για τον απλούστατο λόγο ότι πρώτα διδάσκομαι τη γλώσσα μου και όλους της τους κανόνες και μετά επιλέγω πώς θα μιλήσω.

Ολοκληρώνο'ντας τον παραπάνω έ'ντονο προβληματισμό μου, εύχομαι η άγνοια, η δυσκαμψία ή η τυχόν απάθεια των αρμόδιων φορέων, να μη μας οδηγήσει σε λίγα χρόνια, αν δεν έχει ήδη συμβεί, σε μία Κοινή Νεοελληνική, της οποίας -α'ντί των ευ'φωνικών συνηχήσεων- κύριο χαρακτηριστικό τής προφοράς της θα είναι το τραχύ και κακό ηχητικό αποτέλεσμα του ιδιώματος της αργκό. 

© Αθήνα, 17/4/2017

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΟΤΑΝ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥΣ...






Τα Λα'γκαδίκια με Ν ενώ το ομόρριζο Λα'γκαδάς χωρίς. Γιατί;


Ζα'γκλιβέρι [< Ζancle (παλαιότερη ονομ. της Μεσσήνης - Σικελία) < ελλην. Ζά'γκλη (< ζά'γκλον = δρέπανον) + ιταλ. vera = πραγματική].


Νεραντζιώτισσα [< νεραντζιά < νεραντζέα < νεράντζι(ον) < ναράντζιον < βενετ. naranza < ισπαν. naranja < αραβ. nāranj < περσ. nārang < σανσκριτ. nāraṅga]. 
Η Γραμματική του Μανόλη Τρια'νταφυλλίδη, στο Επίμετρο (Ορθογραφικός Οδηγός), περιλαμβάνει το νεράντζι στις λέξεις που γράφο'νται με -ντζ. Και ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι απλός: για να αποσαφηνιστεί η προφορά τους από ένα πλήθος λέξεων που προφέρουν το συμφ. σύ'μπλεγμα -τζ. 
Η Νεραντζιώτισσα είναι μία από τις ελάχιστες τοπωνυμίες της χώρας μας (π.χ. Καλέντζι, Κάντζα, Μαντζαβινάτα, Σαπιέντζα, Σκάντζουρα), με διευκρινισμένη την προφορά του ευ'φωνικού [ν] στο γραπτό λόγο. Γιατί επιλέξαμε να τη γράψουμε με [τζ]; 
Σε περιοχές που συχνάζει πολύς κόσμος και κυρίως παιδιά, δε θα έπρεπε να είμαστε περισσότερο ευαισθητοποιημένοι και προσεκτικοί σε ό,τι αφορά τη γλώσσα μας;...


Η Εικόνα ε'ντός του Ναού. 
(Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΝΕΡΑΝΤΖΙΩΤΙΣΣΑ-Η ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ).


Πα'γκράτι [< Πα'γκράτης < ιερό Πα'γκράτους (Ηρακλέους) < παν + κράτος]. 
Ελπίζω να φρο'ντίσουμε να το διορθώσουμε πριν λειτουργήσει η νέα γραμμή.


Τελικά οι ξένοι, απ΄ ό,τι δείχνουν οι χάρτες τους, γνωρίζουν καλύτερα...
Πά'ντως, οι παρακάτω αποδόσεις είναι σύμφωνες προς τους γλωσσικούς μας κανόνες και γι΄ αυτό σωστές. 

                                                                                 
Όπου:   το ευ'φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.
            ’  η εκφορά των φθό'γγων χωριστά, χωρίς συνίζηση.

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2018

ΟΙ ΔΥΟ ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙ'ΕΘΝΟΥΣ ΦΩΝΗΤΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ)

ΤΡΙΑ ΛΑΘΗ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΛΕΞΗ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΑ




συγκεντρώνοντας ή συγκεντρώνονται


(όποιον από τους δύο τύπους προτιμάτε).



Οι σωστές αποδόσεις είναι:





συ'γκε'ντρώνο'ντας [< συν+κέ'ντρ(ο)+(κατ.) ών(ω)+-ο'ντας,-ο'νται]


(αλλιώς συŋgιεŋdρώνοŋdας)


                                   ή


συ'γκε'ντρώνο'νται  (αλλιώς συŋgιεŋdρώνοŋdαι)


και όχι όπως γράφο'νται, προφέρο'ντας δηλ. ατόφια τα δίψηφα


σύμφωνα.



ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

Τόσο οι παραπάνω περιπτώσεις, όσο και αυτή του


α'νταπα'ντώ'ντας [< α'ντί+απα'ντ(ώ)+(κατ.) -ώ'ντας]

(αλλιώς αŋdαπαŋŋdας) 

είναι ίσως οι μοναδικές λέξεις της γλώσσας μας, με τρεις συνηχήσεις

του ευ'φωνικού [ν] και μάλιστα δι΄αδοχικές και δεν πρέπει να

συγχέο'νται με λέξεις που αρχίζουν από δίψηφο σύμφωνο και έχουμε

άμεση επανάληψή του (π.χ. μπουμπουνίζω), οπότε το σύ'μπλεγμα

προφέρεται ατόφιο.

Ωστόσο η άλλη εκδοχή του δαν΄τέλα (νταν΄τέλα), δεν επηρεάζεται

από τον κανόνα της άμεσης επανάληψης του ίδιου συμφ.

συ'μπλέγματος -δηλ. της ηχητικής ακολουθίας- και δι΄ατηρεί την

αρχική προφορά του δίψηφου συμφώνου, επιτείνο'ντας έτσι τη

σημασία της λέξης, όπως και η περίπτωση μπα'μπού (< bamboo),

για δι΄αφορετικό όμως λόγο (ξένη, άκλιτη λέξη).


© Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2018

ΛΕΞΙΚΟ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ)



Όπου  [']:  η προερρίνωση των δίψηφων συμφώνων, δηλ. 
                 η ελαφρά συνήχηση των ευ
'φωνικών [ŋκαι [μ]
                 πριν από τα δίψηφα σύμφωνα  -γγ/γκ, -ντ  και  
                 -μπ  α
'ντίστοιχα.
           []:  η απόδοση των φθό
'γγων χωριστά.


Η πρώτη σελίδα του. 
Σε λίγον καιρό θα είναι δι
αθέσιμο, έτοιμο προς χρήση.



                   Α


αβανγκαρντισμός [αβα'γκαρντισμός]
αβάντα [αβά'ντα]
αβαντάζ [αβαντάζ]
αβάντζο [αβάντζο]
αβάντι [αβάντι]
αβάσκαντος [αβάσκα'ντος]
αβιομηχάνητος [αβιομηχάνητος]
αβοκάντο [αβοκάντο]
αγαθοποιός [αγαθοποιός]
αγαλλιάζω [αγαλλιάζω]
αγαλματοποιός [αγαλματοποιός]
αγάντα [αγά'ντα]
αγάντζωτος [αγάντζωτος]
αγγαρεία [α'γγαρεία]
αγγειακός [α'γγειακός]
αγγειοδιαστολή [α'γγειοδιαστολή]
αγγειοκαρδιογραφία [α'γγειοκαρδιογραφία]
αγγελία [α'γγελία]
αγγελιάζομαι [α'γγελιάζομαι]
αγγέλιασμα [α'γγέλιασμα]
αγγελιαφόρος [α'γγελιαφόρος]
άγγελος [ά'γγελος]
αγγελτήριο [α'γγελτήριο]
άγγιγμα [ά'γγιγμα]
αγγλικανισμός [α'γγλικανισμός]
αγγλικό(ς) [α'γγλικό(ς)]
αγγούρι [α'γγούρι]
αγιάζι [αγιάζι]
αγιάζω [αγιάζω και αγιάζω]
αγιασμός [αγιασμός] 
αγιοβασιλιάτικος [αγιοβασιλιάτικος] 
αγιογδύτης [αγιογδύτης]
αγιογραφία [αγιογραφία]
αγιόκλημα [αγιόκλημα]
αγιολόγιο [αγιολόγιο]
αγιορείτης [αγιορείτης]
άγιος [άγιος]
αγιοταφίτης [αγιοταφίτης]
αγιωνυμία [αγιωνυμία]
αγιωτικός [αγιωτικός]
αγκαζάρισμα [α'γκαζάρισμα]
αγκαζέ [α'γκαζέ]  
αγκάθι [α'γκάθι]
αγκίδα [α'γκίδα]  
αγκινάρα [α'γκινάρα]
αγκίστρι [α'γκίστρι]
αγκιτάτσια [αγκιτάτσια]
αγκλίτσα [α'γκλίτσα]
αγκομαχώ [α'γκομαχώ]
αγκορτσιά [αγκορτσιά]
αγκούσα [α'γκούσα]
αγκράφα [αγκράφα]
αγκύλη [α'γκύλη]
άγκυρα [ά'γκυρα]
αγκώνας [α'γκώνας]
αγλύκαντος [αγλύκα'ντος]
αγνάντεμα [αγνά'ντεμα]
αγνάντια [αγνά'ντια]
άγνοια [άγνοια]
αγόγγυστος [αγό'γγυστος]
αγράμπελη [αγρά'μπελη]
αγροκαλλιέργεια [αγροκαλλιέργεια] 
αγροτεμάχιο [αγροτεμάχιο]  
αγροτοβιομηχανικός [αγροτοβιομηχανικός] 
αγρύπνια [αγρύπνια]
αγρωνύμιο [αγρωνύμιο]
αγυιά [αγυά]
αγυιόπαις [αγυόπαις]
αγχίνοια [αγχίνοια]
αδάμαντας [αδάμα'ντας]
άδεια [άδεια = συναίνεση,
δικαίωμα]
άδεια [άδεια = κενά, κενή]
αδεμάτιαστος [αδεμάτιαστος]
αδενοπάθεια [αδενοπάθεια]
άδεντρος [άδε'ντρος]
αδέξιος [αδέξιος]
αδερφοδιώχτης [αδερφοδιώχτης]
αδιαβάθμητος [αδιαβάθμητος]
αδιάβαστος [αδιάβαστος]
αδιάβατος [αδιάβατος]
αδιαβίβαστος [αδιαβίβαστος]
αδιάβλητος [αδιάβλητος]
αδιάβροχο(ς) [αδιάβροχο(ς)]
αδιάβρωτος [αδιάβρωτος]
αδιαγούμητος [αδιαγούμητος]
αδιάζευκτος [αδιάζευκτος]
αδιαθεσία [αδιαθεσία]
αδιαίρετος [αδιαίρετος]
αδιακανόνιστος [αδιακανόνιστος]
αδιάκοπος [αδιάκοπος]
αδιακόρευτος [αδιακόρευτος]
αδιακόσμητος [αδιακόσμητος]
αδιακρισία [αδιακρισία]
αδιάλειπτος [αδιάλειπτος]
αδιάλλακτος [αδιάλλακτος]
αδιάλυτος [αδιάλυτος]
αδιαμαρτύρητος [αδιαμαρτύρητος]

© 2017  Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής