Ο ΟΡΘΟΦΩΝΟΣ ΛΟΓΟΣ 4 ΣΗΜΑN̖TΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ Η ΒΟΥΛΗ ΠΟΥ, ΔΥΣΤΥΧΩΣ, ΣΥΣΣΩΜΗ ΠΛΕΟΝ ΚΩΦΕΥΕΙ

«ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΛΟΓΟ ΜΕ ΤΟ ΜΕΤΡΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ»

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ ΣΤΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑN̖TΙΝΟ ΤΣΑΤΣΟ ΣΤΟΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑN̖TΙΝΟ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟ

Τέσσερις σημαν̖τικές πολιτικές προσωπικότητες της Ελλάδας, σαφώς υπάρχουν και άλλες, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Κωνσταν̖τίνος Τσάτσος και ο Κωνσταν̖τίνος Στεφανόπουλος, υπήρξαν με το λόγο τους, όχι απλώς φορείς, αλλά και φωτεινά -αναμφιβόλως- παραδείγματα ορθής εκφοράς και ευ̖φωνικών συνηχήσεων.

Επέλεξα τα συγ̖κεκριμένα πρόσωπα γιατί, πέραν του ότι χαίρουν καθολικής αναγνώρισης, τα παρακάτω αποσπάσματα από τους λόγους τους είναι υπεράνω πάσης αμφισβήτησης και κομματικής σκοπιμότητας. Επιπροσθέτως δε, αποτελούν σπουδαία μαρτυρία και παρακαταθήκη, αφού δεν παύουν να καταδεικνύουν, με τον πλέον ευάρμοστο τρόπο, τη συνέχεια και τη συνάφεια της γλώσσας μας με την προφορά, μέσα από διיαφορετικές περιόδους της Σύγχρονης Ιστορίας μας.

Ειδικά η περίπτωση του Κωνσταν̖τίνου Στεφανόπουλου, ως πιο πρόσφατη και επομένως νωπή στη μνήμη όλων μας -δεν έχει παρέλθει πολύς χρόνος από την εκδημία του- είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική, αφού συνδέει την Προφορά της Κοινής Νεοελληνικής με το χθες και το σήμερα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ (1928)

«Η Κυβέρνηση συνεσταλμένη πλήρως τας ευθύνας τα οποίας εσώρευσεν επ’ αυτής, η τόσον πανηγυρικώς εκδηλωθείσα κατά τας εκλογάς της Βουλής και Γερουσίας εμ̖πιστοσύνη της πλειοψηφίας του Ελληνικού Λαού και στηριζομένην εις την τόσον [→ την̖τόσον] θερμήν υποστήριξιν του κόμματος των Φιλελευθέρων και των άλλων δημοκρατικών κομμάτων, όσα συμ̖πράττουν μετά αυτής, υπόσχεται να μην παύσει [→ μημ̖παύσει] εργαζομένη, με όλας τα ψυχικάς και σωμαχικάς δυνάμεις, όπως δείχνει η αξία της εμ̖πιστοσύνης του Λαού και της υποστηρίξεως που της παρέχεται.

Με το αίσθημα, αγαπητοί φίλοι, της εσωτερικής ασφαλείας, το οποίον απέκτησεν η χώραν από της επιούσης της ανόδου της Κυβερνήσεώς μου εις την Αρχήν, με το αίσθημα της εξωτερικής ασφαλείας το οποίον παρέχει εις αυτήν η υπογραφή των Συμφώνων Φιλίας με την Ιταλίαν και την Γιουγκοσיλαβίαν^*, με Δημόσια οικονομικά απολύτως στερεά, με Νόμισμα υγιές, με ουσιיαστικόν τερματισμόν των Εμφυλίων σπαραγμών, με εν̖τεταμένην την προσοχήν [→ τημ̖προσοχήν] της Κυβερνήσεως εις την ανάπτυξιν και των άλλων πηγών του πλούτου, αλλά προπάν̖των της Γεωργικής παραγωγής, η χώρα δύναται να (προ)χωρήσει με πλήρη αισιοδοξίαν εις το έργον της οικονομικής ανασυγ̖κροτήσεως και της γενικής αναπλάσεώς της».

*Γιουγκοσיλαβία: [< σλαβ. yugoslavija < jugo (= νότος)+slavija (= χώρα των Σλάβων)], με το δίψηφο σύμφωνο όσο και το σύμ̖πλεγμα να αποδίδον̖ται σύμφωνα με την αρχική προφορά.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ (ΣΥN̖TΑΓΜΑ-1944)

«Ασπαζόμεθα την Ιεράν Γην της ελευθέρας Πατρίδος. Οι βάρβαροι αφού εβεβήλωσαν, επυρπόλυσαν και εδήωσαν επί τρία και ήμισυ έτη, πιεζόμενοι πλέον από την συμμαχικήν νίκην και την εθνικήν μας Αν̖τίστασιν, τρέπον̖ται εις φυγήν· και η Κυανόλευκος κυματίζει μόνη εις την Ακρόπολιν.

Από τα βάθη της Ιστορίας, οι Ελληνικοί αιώνες πανηγυρίζουν την επάνοδον της Ελευθερίας εις την αρχαίαν Πατρίδαν της και στεφανώνουν την Γενεά μας. Διיότι ολόκληρος ο λαός μας υπήρξεν αγωνιστής της Ελευθερίας. Δεν ευρίσκεται ασφαλώς εις την κατεχομένην [→ τηγ̖κατεχομένην] Ευρώπην άλλο παράδειγμα, τόσης καθολικής Αν̖τιστάσεως και τόσης ακλονήτου αισιοδοξίας διיά την τελικήν Νίκην.

Αλλά προς Σε περισσότερον, λαέ των Αθηνών, λαέ της περιφερείας της Πρωτευούσης, ανήκει ο εθνικός έπαινος. Εδώ επάλλετο η αδάμαστος καρδία της Ελλάδος. Εδώ ήσαν ευτυχείς όσοι επροκινδύνευαν και κατεθλίβον̖το, όσοι δεν είχαν την ευκαιρίαν να κινδυνεύσουν.

Και προς Σας, Νέοι και Νέαι, εκφράζομεν τον θαυμασμόν μας. Είχατε μεταβάλει εις καθημερινήν συνήθειαν την πρόκλησιν του εχθρού και την περιφρόνησιν [→ τημ̖περιφρόνησιν] του θανάτου. Εμ̖πρός εις τα στόμια των πολυβόλων [→ τωμ̖πολυβόλων] του, εζητωκραυγάζατε την Ελλάδα. Ολόκληρος ο Ελληνικός Λαός έχει καταστή άξιος της Πατρίδος.

Με το πέρασμα των καιρών [→ τωγ̖καιρών], εις το περίλαμ̖προν Έπος της Αλβανίας θα προστεθεί και ο Μύθος της καθολικής Αν̖τιστάσεως».

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑN̖TΙΝΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥ (ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ-1977)

«Σας ευχαριστώ πρώτον, κύριε Δήμαρχε, διיά τους υπερβαλλόν̖τως ευγενικούς και τιμητικούς λόγους σας. Εδώ έρχομαι, προπαν̖τός, σαν ένας ταπεινός προσκυνητής στα πάτρια χώματα. Έρχομαι με πολύ βαθιά συγ̖κίνηση, διיότι έχω πολλά χρόνια να έρθω. Τελευταία φορά ήρθα όταν έγινε η καταστροφή του Μικρού Χωριού και ως Υπουργός τότε Κοινωνικής Προνοίας, ήρθα για να συμ̖παρασταθώ εις την τραγωδία [→ την̖τραγωδία] των κατοίκων [→ τωγ̖κατοίκων] του χωριού. Σήμερα έρχομαι υπό καλυτέρους οιωνούς. Μπορεί ο ορίζον̖τας γύρω να είναι ζοφερός, αλλά έχομε ένα λαό ενωμένο, γύρω από μία ισχυρά έννομον τάξη, αποφασισμένη να στρέψει την προσοχή [→τημ̖προσοχή] της σε όλα τα προβλήματα του λαού και αποφασισμένη, παρ’ όλες τις εξωτερικές δυσχέρειες, να δώσει ό,τι είναι δυνατόν να δώσει, κατ’ ισομοιρίαν και δικαιοσύνην, σε όλες τις περιοχές της χώρας. Δύσκολα είναι τα προβλήματα της Ευρυτανίας. Αλλά, πιστέψετέ με, θα υπάρξει και υπάρχει η οφειλομένη στοργή και το οφειλόμενον ενδιיαφέρον. Βεβαίως, αδημονούμε. Αυτή είναι η ψυχολογία πάν̖των ημών των Ελλήνων και πρώτου εμού. Αλλά εάν κάνουμε την λογικήν υπομονήν που χρειάζεται, θα δούμε και σ’ αυτόν τον τόπο [→ τον̖τόπο] που πέρασε, όπως είπατε, δύσκολες μέρες εγ̖καταλείψεως, θα δείτε ότι, πλέον, εγ̖κατάλειψις δεν υπάρχει. Παρ’ όλα όσα μας περιβάλλουν, δύσκολα προβλήματα, θα προχωρήσομε και θα ικανοποιήσoμε, όχι μόνο τας απαιτήσεις του Λαού, αλλά και τα ιδανικά, τα μεγάλα ιδανικά, της Ιωνίας Πατρίδος μας».

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑN̖TΙΝΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΥ (ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ-1996)

«Αλλά και για να εκφράσω την πίστη [→ τημ̖πίστη] μου στην αξία των ιδανικών του Προσκοπισμού· και όχι μόνο την πίστη [→ τημ̖πίστη] μου στην αξία των ιδανικών του Προσκοπισμού, αλλά και την άποψή μου ότι είναι αποτελεσματική ιδέα, του Προσκοπισμού, για να αποκτήσουν τα παιδιά μας αυτά τα μεγάλα ιδανικά. Πιστεύω ότι ένας Πρόσκοπος μαθαίνει πολύ πιο εύκολα από κάποιον άλλον να αγαπάει την Πατρίδα [→ τημ̖πατρίδα]· και αυτή η αγάπη προς την Πατρίδα [→ τημ̖πατρίδα] είναι μια πολύ σπουδαία αρετή, την οποίαν η σύγχρονη εποχή αξιώνει ακόμη περισσότερο απ’ ό,τι οι περασμένες. Και το λέω γιατί πολλοί πιστεύουν ότι τάχα ξεπεράστηκε η εποχή του Προσκοπισμού. Κάνουν πολύ μεγάλο λάθος! Τώρα είναι ακόμη πιο αναγ̖καία, αυτή η εποχή, από ό,τι άλλοτε.

Αν̖τιμετωπίζει τις δυσκολίες που όλοι ξέρουμε και αξιώνει από μας πραγματική αγάπη να επιδείξουμε. Κι αγάπη για την Πατρίδα [→ τημ̖πατρίδα] που ‘ναι έμφυτη μέσα σε κάθε άνθρωπο, έχει περιθώρια και μαθήσεως και διδασκαλίας. Και πιστεύω ότι όπως μαθαίνει κανείς ν’ αγαπά την Πατρίδα [→ τημ̖πατρίδα] στην οικογένειά του, στο σχολείο, σ’ αυτά τα πλαίσια, μαθαίνει ακόμα καλύτερα να την αγαπά στο πλαίσιο του Προσκοπισμού.

Και δεν είναι μόνον αυτή η αρετή που αποκτά ο Πρόσκοπος. Πιστεύω ότι μια δεύτερη μεγάλη αρετή είναι ότι καλλιεργεί το αίσθημα της Κοινωνικής Αλληλεγ̖γύης. Η περίφημη καθημερινή καλή πράξη των Προσκόπων [→ τωμ̖προσκόπων], έχει σαν έννοια, πιστεύω, την καθημερινή [→ τηγ̖καθημερινή] σκέψη· ότι πρέπει να είμαστε αλληλέγ̖γυοι προς τους άλλους. Πολύ περισσότερο πάλι σήμερα, στη σημερινή εποχή, που κλεινόμαστε πολύ εύκολα ο καθένας στο δικό του στενό πλαίσιο και αδιיαφορούμε για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να τιμούμε εξαιρετικά όλα τα περιστατικά Κοινωνικής Αλληλεγ̖γύης, που δεν έπαψαν να παρουσιάζον̖ται στην εποχή μας, έστω και εάν η εποχή μας έχει γίνει επικίνδυνη για κείνους που εκδηλώνουν αυτά τους τα αισθήματα».

Σήμερα λοιπόν, πόσοι πολιτικοί διיατηρούν στο λόγο τους τις ευ̖φωνικές συνηχήσεις; Πόσοι προφέρουν σωστά την Ελληνική; Πόσοι σέβον̖ται, τηρούν και κρατούν ζων̖τανή τη μακραίωνη και σπουδαία γλωσσική μας παράδοση;!

Το πιο επαχθές δε όλων είναι ότι, εδώ και πολύν καιρό, από τους 300 Βουλευτές που βρίσκον̖ται στα έδρανα, δεν εξίσταται, ούτε εξανίσταται κανείς, ώστε να θέσει το παρακάτω κρίσιμο ερώτημα:

«Τι κάνουμε με το θέμα της Προφοράς και ειδικά με τα δίψηφα σύμφωνα και το χάος που επικρατεί στην απόδοσή τους; Διδάσκον̖ται οι κανόνες Προφοράς στο Σχολείο; Μαθαίνουν τα παιδιά να προφέρουν σωστά; Τι κάνουμε για αυτήν τη Γλώσσα και πού οδηγούμαστε, εν̖τέλει ως Έθνος, με την απάθεια και την απαξία μας προς αυτήν»;!

Κατά τ’ άλλα, ως κληρονόμοι της λαμ̖πρής και μακρόχρονης πολιτιστικής μας παράδοσης, δεν παραλείπουμε στις 9 Φεβρουαρίου κάθε έτους να συνεορτάζουμε την Παγ̖κόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας!... Το ίδιο, είμαι βέβαιος, θα πράξουμε και φέτος. Ωστόσο πριν αναρτήσουμε οτιδήποτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυτή τη φορά, ας φρον̖τίσουμε -τουλάχιστον- να ακούσουμε το παρακάτω δεκάλεπτο βίντεο της τηλεκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας για την Προφορά...

Απόσπασμα από τη νέα Σχολική Γραμματική
της Ε΄& ΣΤ΄ Δημοτικού (σελ. 40)

Αυτή τη γλώσσα μάς παρέδωσαν οι πρόγονοί μας; Αυτή τη γλώσσα διδάσκουμε σήμερα;...

Δείτε, επίσης:

Η έρρινη προφορά της Κοινής Νεοελληνικής και το χρονικό του προαναγ̖γελθέν̖τος θανάτου της

Οι δάνειες λέξεις της γλώσσας μας στην Αγ̖γλική, αδιיάψευστος μάρτυρας των ευ̖φωνικών συνηχήσεων στην Κοινή Νεοελληνική

Πόσο έρρινη ή άρρινη μπορεί να είναι η προφορά στην Κοινή Νεοελληνική

Αυτό παθαίνει ένας λαός, όταν η γλώσσα αφήνεται στη μοίρα της

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

Όπου:   `   το ευ̖φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

             '    η εκφορά των φθόγ̖γων χωριστά.

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ - Ο ΟΡΘΟΦΩΝΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΩΔΟΥΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ

Μπορεί στο όνομά του (< τουρκ. karagöz < kara+göz = μαύρο+μάτι) να μην υπάρχει ο φθόγ̖γος του [ν], όμως ο διיαχρονικός όσο και θυμόσοφος λόγος του δε στερείται των ευ̖φωνικών συνηχήσεων.

Ο Καραγκιόζης, η φιγούρα του παρεξηγημένου και πολύπαθου αγαπημένου ήρωα των παιδικών μας χρόνων -του αείμνηστου και ενός από τους πιο σημαν̖τικούς εκπροσώπους του, Ευγένιου Σπαθάρη- που γαλούχησε και διיασκέδασε γενιές και γενιές, αποτελεί αναμφίβολα γνήσιο εκφραστή του λαϊκού μας πολιτισμού.

Συμβολίζει τα καλά και τα άσχημα του τόπου μας! Απεικονίζει τη λαϊκή ρίζα, σατιρίζει την ελληνική ψυχή και ιδιיοσυγ̖κρασία. Εκφράζει τα βάσανα και τον αγώνα του αδικημένου και καταπιεσμένου ελληνικού στοιχείου, που ενώ ταπεινώνεται, διיατηρεί το κουράγιο, τη δύναμη, το χιούμορ και την αισιοδοξία του, χωρίς τελικά να πτοείται, να παραιτείται και να παραδίδεται.

Από αυτά τα στοιχεία -και ειδικότερα ό,τι αφορά το λαϊκό ύφος του λόγου- δεν είναι δυνατόν να εκλείπουν οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της μακραίωνης δημώδους παράδοσής μας.

-Αβάνיτι, μαέστρο, να τις ακούσουμε!...

Αποσπάσματα από τη βιντεοσκοπημένη παράσταση του Ευγένιου Σπαθάρη «Ο Καραγκιόζης Στρατιיώτης». (Αρχείο: ΕΡΤ - Πηγή: Σπάνια Ντοκουμένיτα).

Καραγκιόζης: Ε, ρε, γλέν̖τια!...

Καθίσατε απόψε να διיασκεδάσετε, με την αφεν̖τομουτσουνάρα μου,

στρατιיώτης! Θα ξεποδαριαστούμε στο γλέν̖τι!

Μπέης: Χατζηיαβάτη, ένα απεδείχθη! Όλοι παρουσιיαστήκανε στο

στρατόπεδο. Πλην από έναν που ονομάζεται Καραγκιόζης

Καραγκιοζόπουλος.

Χατζηיαβάτης: Μάλιστα!

Ε, γιατί δεν παρουσιיάστηκε [→ δεμ̖παρουσιיάστηκε];!...

-Μήπως είναι μεγάλος στην ηλικία και δεν τον παίρνει

[→ δεν̖τομ̖παίρνει] η ηλικία του να παρουσιיαστεί!...

Μπέης: Όχι! Όλοι οφείλουν να έρθουν κι αυτό… αφού γίνει η

εξέταση και δούνε τις χρονολογίες γεννήσεων και τα λοιπά, τότε θα

βγάλει απόφαση ο αξιיωματικός του σαραγιού… ο ίδιος, μάλλον,

ο πασάς… και θα τον αφήσει ελεύθερο να φύγει. Αυτός, όμως, δεν

παρουσιיάστηκε [→ δεμ̖παρουσιיάστηκε]. Εάν σε δυο τρεις μέρες

δεν παρουσιיαστεί [→ δεμ̖παρουσιיαστεί], αλίμονο και τρισαλίμονό

του!

Χατζηיαβάτης: Πω πω τον καημένο [→τογ̖καημένο] τον άνθρωπο!...

Μπέης: Τον εγνωρίζεις, Χατζηיαβάτη;

Καραγκιόζης: Πρόσεξε!... Ψάχνουνε να σε ‘βρουνε, να σε πάρουνε

στρατιיώτη!

-Ε, δεν άκουσες τον τελάλη [→ τον̖τετάλη] που είπε ότι όλοι οι

χριστιανοί να παρουσιיαστούνε; Αφού δεν πήγες [→ δεμ̖πήγες]

να παρουσιיαστείς θα… θα κάνεις -ρεζίλι- δέκα μήνες στρατιיώτης!

-Βρε, άσ’το το τσιμέν̖το!...

-Λοιπόν, πρόσεξε, γιατί στα παίρνω. Θα σε τακτοποιήσω, εγώ,

να μην πας [→ μημ̖πας] στρατιיώτης.

-Σουτ!... ο Βεληγκέκας!¹ Άμα έρθει, αν μας ρωτήσει εδώ πέρα, ε... να

μην πεις [→ μημ̖πεις] ότι σε λένε Νιόνιο και σε πιάσουνε!...

-Πες του το δικό μου όνομα. Πες, Καραγκιόζης Καραγκιοζόπουλος!

-Μην κουνιέσαι [→ μηγ̖κουνιέσαι], μη φεύγεις!

Μορφονιός: Κρίνους και τριαν̖τα-ό-φυλλα ουί!...

και όχι διαλεγμένα

εμάζεψαν οι άγ̖γελοι και έφτιαξαν εμένα.

Καραγκιόζης: Εφέν̖τη μου!...

Μπέης: Μήπως γνωρίζεις τον Καραγκιόζη [→ τογ̖καραγκιόζη]

Καραγκιοζόπουλο;

Καραγκιόζης: Αν πρόκειται [→ αμ̖πρόκειται] να πάρω δύο λίρες…

να ξεποδαριαστώ με τρεις λίρες.. να εξυπηρετήσω το σαράι με

τέσσερις λίρες… τι να τις κάνω τις πέν̖τε λίρες;!

Μπέης: Κι αυτός δεν έχει υπηρετήσει και θα τον κρατήσεις

[→ τογ̖κρατήσεις] ωσότου να παρουσιיαστεί στον πασά

[→ στομ̖πασά]. Είναι ο μπαρμπα-Γιώργος, ο τσέλιγ̖κας, βρε!

Πασάς: Εσύ ‘σαι, ο Καραγκιόζης!

Καραγκιόζης: Αφέν̖τη μ’!... Είχα οικογένειיα… κι ήμουνα και ταξίδι…

και άργησα να παρουσιיαστώ… κι ερχόμουνα τώρα και μ’ έπιασε

ο Βεληγκέκας!

Πασάς: Λοιπόν, κοίταξε να δεις! Επειδή έχω πληροφορίες ότι είσαι

ένας νους απέραν̖τος και ένας εξαιρετικός… στο μυαλό και καλός

άνθρωπος…

-Εάν μπορέσεις και γυμνάσεις, αυτούς που έχουμε συλλάβει… 

-Θα σε κάνω, βέβαια, αξιיωματικό!… Θα τρως, θα πίνεις ό,τι θέλεις…

Από το σαράι,  θα διיατάζεις!…

Καραγκιόζης: Ε, την κουζίνα [→ τηγ̖κουζίνα] μπορώ να τη διיατάζω;

-Τον κουζινιέρη [→ τογ̖κουζινιέρη];

-Τώρα Χατζατζάρη θα πάμε να σε…θα σε κεράσω και σένα μέσα

μια φασολάδα, στρατιיωτική, να καταλάβεις τι θα πει στρατός και συ,

γιατί δεν έκανες καθόλου…

-Αλλά θα σε χορέψω και έναν καλαματιανό [→ έναγ̖καλαματιανό],

να ξεσηκώσουμε όλο τον στρατό μέσα του πασά, να χορέψει.

Χατζηיαβάτης: Μπράβο! Αβάνיτε², λοιπόν, μαέστρο να χορέψω με

τον Καραγκιόζη [→ τογ̖καραγκιόζη] έναν ωραίο χορό,

καλαματιανό!...

(Σπαθάρης): Αβάνיτε, μαέστρο!

Καραγκιόζης: Ε, ρε, γλέν̖τια!...

Χατζηיαβάτης: Γεια σου, Καραγκιόζη μου!

¹(< τουρκ. Veli-Gek = προστάτης, κηδεμόνας+μέλος αλβανικής φυλής). Η ρίζα της λέξης δεν περιλαμβάνει το [n], οπότε το δίψηφο σύμφωνο προφέρεται ατόφιο.

²(< ιταλ. avanti - άκλ.), οπότε το δίψηφο σύμφωνο αποδίδεται σύμφωνα με την αρχική προφορά.

«Η τέχνη του Σπαθάρη είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος όποιος την αν̖τικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται. Μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαού μας, μπρος στα ανάποδα τον κόσμου, αλλά σκεπάζεται και η πηγαία δύναμη πὄχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τα ανάποδα, με ψυχισμό ασύγ̖κριτο, ανεβαίνον̖τας απ’ τα σκαλιά της θείας του εξυπνάδας, ως με τις κορφές του ηρωισμού». (Άγ̖γελος Σικελιανός)

Ο Ευγένιος Σπαθάρης, πέρα από σπουδαίος καλλιτέχνης και θεματοφύλακας της λαϊκής μας παράδοσης, υπήρξε και ορθόφωνος δάσκαλος της κοινής μας γλώσσας.

Σήμερα, πόσοι ηθοποιοί εκφέρουν σωστά την Ελληνική; Πόσοι τραγουδιστές, πόσοι δημοσιογράφοι, πόσοι πολιτικοί, πόσοι εκπαιδευτικοί και το σημαν̖τικότερο, πόσοι μαθητές διδάσκον̖ται την ορθή προφορά της στα Σχολεία;!

Αφιερωμένο στη μνήμη του Σπαθάρη... 

Κείνο που με τρώει

κείνο που με σώζει

είναι π’ ονειρεύομαι

σαν τον Καραγκιόζη [→ σαν̖τογ̖καραγκιόζη]

 

Φίλους και εχθρούς

στις μικρές μου πλάτες

όμορφα να σήκωνα

σαν να ‘ταν επιβάτες

 

Λευκό μου σεν̖τονάκι

λάμ̖πα μου τρελή

ποια αγάπη τάχα μάς φυσάει

Βάλε στη σκιά σου

τούτο το παιδί

που δεν έχει απόψε

πού να πάει πού να πάει

 

Σαν κουκιά [→ σαγ̖κουκιά] μετρώ

τα λόγια του καμ̖πούρη

πίσω απ’ το λευκό πανί

μέσα απ’ το κιβούρι

 

Μα όσο κι αν μετρώ

κάτι περισσεύει

τρύπια ειν’ η αγάπη μας

και δε μας προστατεύει

 

Λευκό μου σεν̖τονάκι

λάμ̖πα μου τρελή

κόκκινο αυγό ή καρναβάλια

Μέσα από την κάλπη [→ τηγ̖κάλπη] τη στατιστική

μας κοιτάει ο Χάρος

και του τρέχουνε τα σάλια

 

Σαν σκιές γλιστρούν

λόγια και εικόνες

κάρα σκουπιδιάρικα

φεύγουν οι χειμώνες

 

Αν δεν ντρέπεσαι

να καθίσεις πίσω

έλα στην παράσταση [→ στημ̖παράσταση]

να σε γιουχαΐσω

 

Λευκό μου σεν̖τονάκι

λάμ̖πα μου τρελή

ποια αγάπη τάχα μάς φυσάει

Βάλε στη σκιά σου

τούτο το παιδί

που δεν έχει απόψε

πού να πάει πού να πάει

Γιατί υπάρχουν και καλλιτέχνες που εμ̖πνέον̖ται από τον Καραγκιόζη και τις αξίες του, χωρίς να λησμονούν να σέβον̖ται και να υμνούν την πνευματική μας κληρονομιά!

-Αξιότιμη Υπουργέ Παιδείας,

Συσχετίζον̖τας τους στίχους του σπουδαίου μας τραγουδοποιού Διονύση Σαββόπουλου με τον εγ̖καταλελειμμένο Προφορικό Λόγο, ποια αγάπη τάχα μάς φυσάει για τη γλώσσα μας; Βάλτε στη σκιά σας τούτο το παιδί!... Εν̖τάξτε στην Εκπαίδευση την Ορθοφωνία.

«Κι εγώ που πάν̖τα τα ‘λεγα

μ’ ένα δικό μου τρόπο

κρυμμένος πίσω απ’ τον μπερντέ [→ τομ̖περντέ]

να κλαίω γι’ αυτό τον τόπο [→ τον̖τόπο]

Να το πιστέψω δεν μπορώ [→ δεμ̖πορώ]

πως γίναμε μπουρλότο

κι ακόμα ν’ αγωνίζομαι

για την Ελλάδα...

για την Ελλάδα, ρε γαμώτο!»

Όπου:   `   το ευ̖φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

             '    η εκφορά των φθόγ̖γων χωριστά.

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

ΤΟ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΜΗΝ ΤΟΝ ΚΛΑΙΣ, ΜΗΝ ΚΛΑΙΣ ΤΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ

 

ΑΙΩΝΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Με τη μουσική σου ιδιיοφυΐα και ευαισθησία

διיαπαιδαγώγησες την Ελλάδα·

μας έμαθες τους μεγάλους ποιητές.

Αφύπνισες τη συνείδηση, σμίλεψες την ψυχή μας.

Διיέδωσες τα νοήματα, μας μύησες στην υψηλή Τέχνη.

Με την οικουμενική γλώσσα της μουσικής και της ποίησης

προκάλεσες τη γόμωση, έδωσες τον παλμό.

Συνένωσες και ξεσήκωσες τους απαν̖ταχού Έλληνες!

Διיατράνωσες τη Ρωμιοσύνη

-σφράγισες την εθνική και πολιτιστική μας ταυτότητα-

ακούστηκε, παν̖τού, η φωνή της!

Μας έκανες να νιώσουμε βαθιά συγ̖κίνηση

και εθνική υπερηφάνειיα.

Ύμνησες, δίδαξες, ενέπνευσες.

Διיαμόρφωσες ένα μεγάλο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας μας·

άφησες πολύτιμη παρακαταθήκη, παρέδωσες Πολιτισμό.

Με τα χέρια-φτερά, με τον απαράμιλλο λυρισμό σου

την εμβληματική σου προσωπικότητα

-το ασίγαστο πάθος και τους αγώνες σου-

πήρες την Ελλάδα, την εξύψωσες

και την έφτασες μακριά, στα πέρατα του κόσμου·

στα χείλη όλου του κόσμου!...

Ύστατο Χαίρε, μεγάλε Έλληνα·

παγ̖κόσμιε Μίκη Θεοδωράκη!

 

ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ

Συνθέτης: Μίκης Θεοδωράκης

Στιχουργός: Γιάννης Ρίτσος

Εδώ σωπαίνουν τα πουλιά

σωπαίνουν κι οι καμ̖πάνες

σωπαίνει κι ο πικρός Ρωμιός

μαζί με τους νεκρούς του

 

Κι επά στην πέτρα [→στημ̖πέτρα] της σιיωπής

τα νύχια τ’ ακονίζει

μονάχος κι αβοήθητος

της λευτεριάς ταμένος

 

Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις [→μην̖τηγ̖κλαις]

εκεί που πάει να σκύψει (δις)

με το σουγιά στο κόκκαλο

με το λουρί στο σβέρκο

Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις [→μην̖τηγ̖κλαις]

Να ‘τη πετιέται

Να ‘τη πετιέται

Να ‘τη

Να ‘τη πετιέται

Να ‘τη πετιέται από ‘ξαρχής

κι αν̖τριεύει και θεριεύει

και καμακώνει το θεριό

με το καμάκι του ήλιου (τρις)

 

ΤΟ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ

Συνθέτης-Στιχουργός: Μίκης Θεοδωράκης

 

Κλαίνε τα δέν̖τρα, κλαίνε τα σύννεφα κι οι φίλοι σου κλαίνε.

Παλληκάρι στη δουλειά, στο σπίτι παλληκάρι

μίλαγες κι η γειτονιά μας γέμιζε πουλιά.

Άπλωνες το χέρι σου κι έκοβες το φεγ̖γάρι

πώς σ’ έκοψε σαν λούλουδο ο Χάρος μια νυχτιά.

 

Κλαίνε οι τράτες, κλαίνε τα κύματα κι οι φίλοι σου κλαίνε.

Παλληκάρι στα κουπιά, στο γλέν̖τι παλληκάρι

οι κοπελιές κεν̖τούσανε για σένανε κρυφά.

Κεν̖τούσανε τα όνειρα, τον ήλιο, το φεγ̖γάρι

κεν̖τούσαν την αγάπη τους, της βάζανε πανιά.

 

Κλαίνε οι ναύτες, κλαίνε τα σήμαν̖τρα κι οι φίλοι σου κλαίνε.

Παλληκάρι η μάνα μου τυλίχτηκε στα μαύρα

τους φίλους σου τους τύλιξε φουρτούνα, συννεφιά.

Το λιμανάκι ερήμωσε κι η θάλασσα ερημώθη

κι ο ήλιος εκαρφώθηκε και δεν σαλεύει πια.

 

―Θα είσαι για πάν̖τα ζων̖τανός μέσα στις καρδιές

όλων των ανθρώπων, μα περσσότερο στη δική μου καρδιά.

[Μαργαρίτα Θεοδωράκη]

 

―Μαργαρίτα, τον πατέρα σου μην τον κλαις

μην κλαις τη Ρωμιοσύνη!

Παλληκάρι στα κουπιά

-στον ήλιο, στο φεγ̖γάρι-

πάν̖τα θα αν̖τριεύει μέσα μας· 

κεν̖τάει την αγάπη μας, κεν̖τάει τα όνειρά μας!…

Βαθύτατα ευγνώμων,

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Όπου:   `   το ευ̖φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

             '    η εκφορά των φθόγ̖γων χωριστά.

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς