ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΟΡΦΗ ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΨΗΦΩΝ ΕΡΡΙΝΩΝ [Γ̖Γ/Γ̖Κ], [Μ̖Π], [N̖T] ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΡΙΝΑ [ΓΓ/ΓΚ], [ΜΠ], [ΝΤ] ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΙ'ΑΙΤΕΡΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ [Μ'Π] ΚΑΙ [Ν'Τ]
Πόσοι από εμάς προφέρουν σωστά τη γλώσσα μας;
Πόσοι γνωρίζουν ότι τα δίψηφα σύμφωνα [γγ/γκ], [μπ] και [ντ], όταν βρίσκον̂ται στο μέσον της λέξης, συνήθως, δε δηλώνουν έναν ήχο (φθόγ̂γο), όπως κακώς σήμερα διδάσκεται στα Σχολεία, αλλά δύο φθόγ̂γους-ήχους;
Πόσο η γραπτή αποσαφήνιση των έρρινων δίψηφων συμφώνων θα διיευκόλυνε τον καθένα μας, ώστε να μπορέσει να τα διיακρίνει και επομένως να τα προφέρει σωστά, ακόμη και στην περίπτωση που δεν έχει συνηθίσει να γράφει ανάλογα;
Πόσο η γραπτή τους επισήμανση θα βοηθούσε τους Δασκάλους, ώστε να μάθουν τα παιδιά μας να προφέρουν ορθά τη γλώσσα μας και πόσο τις επερχόμενες γενιές των Ελλήνων, εάν μάθαιναν από το Σχολείο να τα γράφουν και να τα συσχετίζουν, προκειμένου να τα αναγνωρίζουν και να τα αποδίδουν σωστά;
Πόσο μια τέτοια είδους γραφή θα τα βοηθούσε ουσιיαστικά στο να εστιάσουν καλύτερα στην Ορθογραφία, στη Σχολική τους μελέτη, στις λέξεις, στα νοήματα και κατ’ επέκταση στο να δομήσουν και να αρθρώσουν έναν καλύτερο λόγο και πόσο θα συν̂τελούσε πραγματικά στη διיαφύλαξη της σπουδαίας και μακραίωνης γλωσσικής μας κληρονομιάς;
Πώς επιτρέπουμε να λέμε τις λέξεις μας λανθασμένα (π.χ. άγγελος, Αντρέας) και ταυτόχρονα να ακούμε τους ξένους να τις προφέρουν σωστά (angel και Andrew); Να λέμε κολύμβηση αλλά κολύμπι, δενδροκομία αλλά δέντρο, όταν το [γ] είναι έρρινο πριν από άλλο ουρανικό σύμφωνο, ή τα [μπ] και [ντ] είναι συνήθως μία άλλη μορφή των [μβ] και [νδ];
Πόσο συνυφασμένοι είναι οι ήχοι των [γγ/γκ], [μπ], [ντ] με αυτούς των [g], [b] και [d] και τι κάνουμε εν̂τέλει γι’ αυτό;
Οδηγούμε ένα λαό στην αμάθεια, στην κακοφωνία και στον ψευδισμό, επειδή δεν μπορούμε να τον διδάξουμε σωστά και να διיαχειριστούμε το πρόβλημα που ενέσκηψε με τη σύγχυση των έρρινων και των άρρινων δίψηφων συμφώνων; Για να μην αναφερ-θώ στην περίπτωση των διφθόγ̂γων [ιο], [ιου], [ιε], [ιι], [ια] -ασχέτως γραφής- και στο πότε αυτές συνιζάνον̂ται, δηλ. συμ̂προφέρον̂ται, και πότε εκφέρον̂ται χωριστά.
Ο Αριστοφάνης ο Βυζάν̂τιος επινόησε τους τόνους και τα σημεία στίξης, προκειμένου να επισημάνει και να διיασώσει τον προσωδιακό λόγο της Αρχαίας Ελληνικής. Εμείς τι κάνουμε σήμερα για τη διיάσωση και τη διיάδοση της Κοινής Νεοελληνικής στο προφορικό της επίπεδο; Εκτός εάν θεωρούμε γλώσσα μόνο το γραπτό λόγο και όχι και τον προφορικό!
Δάσκαλοι με κατάρτιση στην Ορθοφωνία δεν υπάρχουν αρκετοί στην Ελλάδα. Πέραν αυτού το μάθημα δε διδάσκεται στα Πανεπιστήμια, ώστε να επιμορφωθούν οι Εκπαιδευτικοί, ούτε εν̂τάσσεται στα Σχολεία. Επικρατεί πλήρης άγνοια και σύγχυση στην Προφορά, με συνέπεια η γλώσσα, σε ό,τι αφορά την εκφορά της, να φθίνει διיαρκώς και να οδηγούμαστε, δυστυχώς, σε γενιές ανεκπαίδευτων Ελλήνων, χωρίς αυτό να οφείλεται σε δική τους υπαιτιότητα. Συνεπώς τι κάνουμε και ποια επιλογή μάς απομένει, από το να καταλήξουμε στη γραπτή διיάκριση μεταξύ των έρρινων και των άρρινων δίψηφων συμφώνων;
Εύλογα και σημαν̂τικά ερωτήματα που χρήζουν άμεσης έρευνας, απάν̂τησης και αν̂τιμετώπισης, πριν να είναι πολύ αργά. Αγάπη για την Ελληνική και τόλμη για γρήγορη και οριστική επίλυση του προβλήματος, που χρόνιיα ταλανίζει τη γλώσσα μας, αρκούν.
Ο κόσμος δεν έχει επίγνωση της κατάστασης. Θα πρέπει να ενημερωθεί από την Πολιτεία για τη σοβαρότητά της, ώστε να αγ̂καλιάσει και να στηρίξει το όλο εγχείρημα.
Για να γίνει δε κατανοητό τοις πάσι, παραθέτω τα ακόλουθα κείμενα επισημαίνον̂τας την ορθή προφορά, ανάλογα την περίπτωση, χωρίς να περιλαμβάνον̂ται σε αυτά οι ευ̂φωνικές συμ̂προφορές των λέξεων.
Όπου: [γ̂γ/γ̂κ] ή [ν̂τ] το μαλακοϋπερωικό [ν] (αλλιώς άγμα) πριν από το
δίψηφο σύμφωνο.
[μ̂π] ο ήχος του [μ] πριν από το [μπ].
[י] το δίψηφο σύμφωνο ή οι δίφθογ̂γοι προφέρον̂ται χωριστά.
Δοκιμάστε να εκφέρετε τις λέξεις προκειμένου να αξιολογήσετε την προφορά σας, αλλά και κατά πόσον η Εισήγηση για τη γραπτή διיάκριση, κυρίως των δίψηφων έρρινων συμφώνων, εξυπηρετεί στο να αποδώσουμε όλοι ορθά.
Συνιστών̂τας την παρακολούθηση των εκπομ̂πών που γράφον̂ται από εμ̂πευσμένους συγ̂γραφείς* (ή συγיγραφείς-λόγιος τύπος) του έν̂τεχνου λόγου, την Τρίτη στις πέν̂τε και τριάν̂τα πέν̂τε και μεταδίδον̂ται την Παρασκευή στις έν̂τεκα και σαράν̂τα πέν̂τε, εμ̂πλουτίζουμε την πνευματικότητα των συμ̂πολιτών μας, προσφέρον̂τάς τους αν̂τίστοιχα έν̂τονες συγ̂κινήσεις.
Ο έγ̂κριτος εγ̂κληματολόγος Βαγ̂γέλης Εγ̂γονόπουλος, στην καινούργια του συγ̂γραφική* (ή συγיγραφική) παραγωγή, εγ̂καταλείπει την καθιερωμένη εγ̂κληματολογική αν̂τίληψη και εγ̂καινιάζει έναν καινούργιο τρόπο αν̂τιμετώπισης των καθημερινών εγ̂κλημάτων, αγ̂καλιάζον̂τας συγ̂κλονιστικά την παγ̂κόσμια εγ̂κληματικότητα.
*Με τον πρώτο τύπο (δημώδης) συνεπέστερο στην αρχική προφορά [αρχ. συγ̂γραφεύς] και τον δεύτερο συνηθέστερο.
Το νέο βιντεοκλίπ1 της Μαντόνα1 αποτελεί μία καταπληκτική δουλειά από κάθε άποψη. Πολύ καλό μονיτάζ2, ωραία εικόνα και υψηλής πιστότητας ήχος είναι μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά του. Τα κολακευτικότερα σχόλια όμως έχουν αποσπάσει οι σπάνιες ανיτίκες3 που πλαισιώνουν τον εσωτερικό διיάκοσμο, όπου έγιναν τα γυρίσματα και η εμφάνιση της τραγουδίστριας ως βαμיπ2 του βωβού κινηματογράφου, που με το εκρηκτικό της ταμיπεραμένיτο3 καθιστά σίγουρη την επιτυχία του τραγουδιού.
1 Στις λέξεις βιντεοκλίπ και Μαντόνα τα δίψηφα σύμφωνα αποδίδον̂ται ατόφια, αφού η ρίζα τους δεν περιλαμβάνει το [n] (αγγλ. videoclip < λατιν. videō + αγγλ. clip, ιταλ. Madonna < λατιν. mia+domina).
2Στις μονיτάζ (< γαλλ. montage) και βαμיπ (< vamp) διיατηρείται η αρχική προφορά των λατιν. συμ̂πλεγμάτων [nt] και [mp] γιατί είναι άκλιτες.
3Οι ανיτίκες (< ιταλ. antica), ταμיπεραμένיτο (< ιταλ. temperamento) αφορούν ειδικούς όρους, γι’ αυτό τα λατιν. συμ̂πλέγματα [nt] και [mp] δεν προσαρμόζον̂ται στους γλωσσικούς μας κανόνες. Αποτελούν εξαιρέσεις, με την απόδοση αυτή να επιτείνει τη σημασία τους.
Όταν κλήθηκα από τον προσφάτως εκλιπόν̂τα γλωσσολόγο Αθανάσιο Νάκα να διδάξω στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος συμμετείχε σε ειδική ομάδα του Υπουργείου Παιδείας για τη Γλώσσα, με σκοπό την παρακολούθηση του θέματος της διδακτικής της και την υποβολή προτάσεων προς το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, για τυχόν συμ̂πλήρωση ή βελτίωση των βιβλίων «Η Γλώσσα μου» (του Δημοτικού) και «Νεοελληνική Γλώσσα» (του Γυμνασίου) και του παρέδωσα εγ̂γράφως την Εισήγησή μου για την πλήρη αξιοποίηση του τόνου και της αποστρόφου, σε μία πιο διיακριτική μορφή, με σκοπό την ορθή Προφορά και τη διיαφύλαξη της Κοινής Νεοελληνικής, προκειμένου να την αξιολογήσει και να διיατυπώσει τη γνώμη του, αφού τη μελέτησε, ενθουσιάστηκε, αναφέρον̂τάς μου ότι θα προωθήσει την πρότασή μου στην Επιτροπή. Μετά από λίγον καιρό η προφορική απάν̂τηση, που έλαβα από τον ίδιο, ήταν η εξής: «Χρειάζεται αγώνας. Εάν, κύριε Βαφιά, αρχίσετε να γράφετε κατ’ αυτόν τον τρόπο και ακολουθήσουν και άλλοι -στην αρχή μαθητές σας και αργότερα διיάφοροι άλλοι- και γίνει ευρέως γνωστός, βεβαίως και η πρότασή σας θα βρει αν̂ταπόκριση και θα εφαρμοστεί».
Είναι δυνατόν ο κόσμος να γνωρίζει πώς πρέπει να προφέρει για να γράφει αναλόγως; Και εάν ήδη γνωρίζει, ποιο το νόημα να γράψει κατ’ αυτόν τον τρόπο; Γι’ αυτό άλλωστε δε γίνεται η Εισήγηση; Έχω τη δυνατότητα να μάθω σε όλους τους Έλληνες πώς πρέπει να γράφουν προκειμένου να προφέρουν σωστά, πόσο μάλλον να απαιτήσω από τον καθένα να ασπαστεί και να εφαρμόσει τη θέση μου; Δεν είναι αυτή η δουλειά μου. Η δουλειά μου είναι να μαθαίνω τον κόσμο να μιλάει σωστά! Να επισημαίνω τα λάθη στη χρήση του Λόγου και της Φωνής, να τα διορθώνω και να συμβάλλω, με όποιον τρόπο μπορώ, προς τη σωστή κατεύθυνση σε ό,τι έχει σχέση με το αν̂τικείμενο της ενασχόλησής μου και την Εκπαίδευση. Αυτό που μου προτάθηκε είναι -επί της ουσίας- ανέφικτο.
Μόνον εάν η Πολιτεία εγ̂κύψει στο πρόβλημα και προχωρήσει στην έκδοση σχολικών βιβλίων, υιοθετών̂τας τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς και ζητών̂τας παράλληλα από τα Μέσα Ενημέρωσης και τους Εκδοτικούς Οίκους να στηρίξουν αυτό το εγχείρημα -ό,τι δηλ. συνέβη με την περίπτωση του μονοτονικού- θα μπορέσει να δοθεί οριστική λύση και να γίνει όν̂τως κάτι ουσιיαστικό για την ορθή εκφορά της Ελληνικής.
Η γραπτή διיάκριση των έρρινων δίψηφων συμφώνων δε διיασφαλίζει απλώς την ύπαρξη των ευ̂φωνικών συνηχήσεων στη γλώσσα μας, αλλά υπενθυμίζει και επιβεβαιώνει σε όλους μας την απαιτούμενη προφορά τους, τόσο για τη σημασιολογική όσο και την ετυμολογική της συνάφεια.
© Άρης Βαφιάς, MA RCSSD