ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ - ΑΓΩΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ & ΦΩΝΗΣ: Δεκεμβρίου 2018

Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2018

ΠΡΩΤΑ ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΙ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΕΠΙΛΕΓΩ ΠΩΣ ΘΑ ΜΙΛΗΣΩ

Δι΄ατυπώνεται από κάποιους η άποψη, ότι η απερρίνωση των δίψηφων συμφώνων μέσα στη λέξη, δηλ. η απόδοσή τους χωρίς τα ευ'φωνικά [μ] και [ν], χαρακτηρίζει ανθρώπους χαμηλότερου επιπέδου μόρφωσης ή άτομα μικρότερης ηλικίας, που εκφράζο'νται κυρίως με το ιδίωμα της αργκό, σε α'ντίθεση με τους περισσότερο μορφωμένους ή τους ηλικιακά μεγαλύτερους, οι οποίοι γνωρίζουν και τηρούν τους κανόνες προφοράς.

Δηλαδή οι λαϊκοί άνθρωποι δεν προφέρουν τις ευ'φωνικές συνηχήσεις;! Στη λαϊκή μας παράδοση δεν υπάρχουν τα ανάλογα ακούσματα;!
Αλήθεια, πόσοι άνθρωποι ανώτατης μόρφωσης ή εκπαίδευσης γνωρίζουν σήμερα γι΄αυτές και πόσοι από αυτούς τις προφέρουν;!
Οι δάσκαλοι στα σχολεία -κατά την παράδοση- τις εκφέρουν, και εάν ναι, τότε γιατί τα παιδιά δεν τις μαθαίνουν και δεν προφέρουν ανάλογα;
Πόσοι από εμάς ε'ντέλει γνωρίζουν τους κανόνες προφοράς τής γλώσσας μας; Πόσοι είμαστε εξοικειωμένοι με αυτούς και πόσοι αυθόρμητα τους τηρούμε στον καθημερινό λόγο;...
Γιατί δε λέμε απλά ότι υπάρχει πλήρης άγνοια. Ότι δε γνωρίζουμε πώς να προφέρουμε τη γλώσσα μας γιατί δε διδαχθήκαμε τους α'ντίστοιχους κανόνες στο σχολείο.
Άλλωστε πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό, όταν δεν υπάρχει το μάθημα της Αγωγής του Προφορικού Λόγου και της Φωνής (Ορθοφωνία) στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας!...

Η αρχική επισήμανση -η οποία είναι ό'ντως βάσιμη- θα ήταν απόλυτα εύστοχη, εφόσον στην Εκπαίδευση υπήρχε η απαραίτητη κατάρτιση, δηλ. η ανάλογη γνώση. Για τον απλούστατο λόγο ότι πρώτα διδάσκομαι τη γλώσσα μου και όλους της τους κανόνες και μετά επιλέγω πώς θα μιλήσω.

Ολοκληρώνο'ντας τον παραπάνω έ'ντονο προβληματισμό μου, εύχομαι η άγνοια, η δυσκαμψία ή η τυχόν απάθεια των αρμόδιων φορέων, να μη μας οδηγήσει σε λίγα χρόνια, αν δεν έχει ήδη συμβεί, σε μία Κοινή Νεοελληνική, της οποίας -α'ντί των ευ'φωνικών συνηχήσεων- κύριο χαρακτηριστικό τής προφοράς της θα είναι το τραχύ και κακό ηχητικό αποτέλεσμα του ιδιώματος της αργκό.

© Αθήνα, 17/4/2017

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΟΤΑΝ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΙΛΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΕΣ ΤΟΥΣ...

Τα Λα'γκαδίκια με Ν ενώ το ομόρριζο Λα'γκαδάς χωρίς. Γιατί;

Ζα'γκλιβέρι [< Ζancle (παλαιότερη ονομ. της Μεσσήνης - Σικελία) < ελλην. Ζά'γκλη (< ζά'γκλον = δρέπανον) + ιταλ. vera = πραγματική].

Νεραντζιώτισσα [< νεραντζιά < νεραντζέα < νεράντζι(ον) < ναράντζιον < βενετ. naranza < ισπαν. naranja < αραβ. nāranj < περσ. nārang < σανσκριτ. nāraṅga].

Η Γραμματική του Μανόλη Τρια'νταφυλλίδη, στο Επίμετρο (Ορθογραφικός Οδηγός), περιλαμβάνει το νεράντζι στις λέξεις που γράφο'νται με -ντζ. Και ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι απλός: για να αποσαφηνιστεί η προφορά τους από ένα πλήθος λέξεων που προφέρουν το συμφ. σύ'μπλεγμα -τζ.

Η Νεραντζιώτισσα είναι μία από τις ελάχιστες τοπωνυμίες της χώρας μας (π.χ. Καλέντζι, Κάντζα, Μαντζαβινάτα, Σαπιέντζα, Σκάντζουρα), με δι’ευκρινισμένη την προφορά του ευ'φωνικού [ν] στο γραπτό λόγο. Γιατί επιλέξαμε να τη γράψουμε με [τζ];

Σε περιοχές που συχνάζει πολύς κόσμος και κυρίως παιδιά, δε θα έπρεπε να είμαστε περισσότερο ευαισθητοποιημένοι και προσεκτικοί σε ό,τι αφορά τη γλώσσα μας;...