Ένας ηθοποιός με μεγάλη εμ̂πειρία και αξιόλογη παρουσία, κυρίως στο χώρο του Θεάτρου και του Ραδιיοφώνου (δηλαδή σε δύο πολύ απαιτητικά είδη τα οποία προϋποθέτουν πολλή και συστηματική άσκηση στο λόγο και τη φωνή), επισημαίνει τα κακώς κείμενα, τόσο στον τρόπο διδασκαλίας της Ορθοφωνίας στις Δραματικές Σχολές, όσο και σε αυτόν της παρουσίασης των τραγωδιών στους χώρους των Αρχαίων Θεάτρων -πολλώ δε μάλλον σε αυτόν της Επιδαύρου- θέτον̂τας τα πράγματα στη σωστή τους διיάσταση.
Απόσπασμα από τη συνέν̂τευξη που παραχώρησε ο Κώστας Καστανάς στο συν̂τάκτη της εφημερίδας «Πελοπόννησος», Παναγιώτη Ρηγόπουλο.
Πηγή: https://pelop.gr/o-kostas-kastanas-stin-p-echei-ekfylistei-i-epidavros/
«Ομολογώ ότι έχω πάψει να πηγαίνω στο θέατρο, γιατί έχω φοβηθεί· από τις παραστάσεις που μαθαίνω ότι προκύπτουν και από τη μεγάλη κινητικότητα που υπάρχει.
Έχω την εν̂τύπωση
ότι από τα πολλά που υπάρχουν, πολύ ελάχιστα είναι τα καλά· και δεν προλαβαίνω
να μάθω ποια είναι αυτά.
Συνεχίζον̂ται
οι αυθαιρεσίες και οι υπερβάσεις, γιατί δυστυχώς υπάρχουν μερικοί σκηνοθέτες
που νομίζουν ότι είναι καλύτεροι από το Σοφοκλή, τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη.
Κάνουν τα δικά
τους και εμένα αυτό με ενοχλεί, γιατί τους κλασικούς συγ̂γραφείς τούς έχω
υπηρετήσει με μεγάλη αυταπάρνηση, όν̂τας στην καλή εποχή του Εθνικού Θεάτρου· με
το Μινωτή, την Παξινού, τη Συνοδινού, τον Καλλέργη, τον Κωτσόπουλο και πολλούς
άλλους, που εκτιμούσα ιδιיαίτερα.
Βλέπω ότι αυτή η παράδοση έχει πάψει να υπάρχει. Βγαίνουν μερικοί μεν, αλλά υπάρχει και ένα έλλειμμα.
Ίσως φταίει
ότι οι Σχολές Υποκριτικής δεν έχουν τα στελέχη που θα έπρεπε να έχουν.
Και βέβαια
έχει εκφυλιστεί η Επίδαυρος και
πιστεύω ότι αν μπορούσε να υπάρξει μια αγρανάπαυση, καλό θα ήταν.
Να βάλουν
μερικά λυρικά θέατρα να παίξουν και να ανεβάζουν λιγότερη τραγωδία, γιατί
δυστυχώς αποδεικνύεται ότι ανοίγουν την Επίδαυρο για πράγματα που δεν ανήκουν
εκεί.
Είναι πολύ
σοβαρό το θέμα της μελωδικότητας και της ορθοφωνίας της Ελληνικής Γλώσσας στο Θέατρο.
Νομίζω ότι δεν την υπηρετούν όσο θα έπρεπε και την παραμελούν, την Ελληνική Γλώσσα. Γιατί είναι ένα καλό κεφάλαιο, επίσης πολύ δύσκολο.
Λίγοι είναι οι εκλεκτοί δάσκαλοι στις ιδιיωτικές ή τις κρατικές Σχολές Υποκριτικής που ξέρουν να διδάξουν Ορθοφωνία.
Την Ορθοφωνία δεν πρέπει να την εγ̂καταλείπει ποτέ ο ηθοποιός. Θα πρέπει πάν̂τοτε να κάνει ασκήσεις, ώστε να μη βρεθεί στη δυσάρεστη έκπληξη που βρέθηκα εγώ στην Επίδαυρο, πρόσφατα· όταν είδα τα δεκάδες μικρόφωνα.
Και ρώτησα: Tι είναι αυτά;
Μου είπαν: Είναι για τους ηθοποιούς. Δεν ακούγον̂ται!
-Γιατί δεν ακούγον̂ται;
-Γιατί δεν τους έχει πει ποτέ κανείς τίποτα και δεν έχουν
ασχοληθεί με τα μεγάλα θέατρα, τα οποία θέλουν μια ιδιיαίτερη αγωγή του λόγου.
Αλλιώς θα παίξεις ένα έργο στον κλειστό χώρο, αλλιώς στον ανοιχτό. Θέλει πρόβες και θέλει άσκηση ειδική!
Εμείς παλιά με
το Εθνικό, για να παίξουμε στην Επίδαυρο, μέναμε ακόμα και ένα μήνα εκεί για να
εγ̂κλιματιστούμε.
Το θεωρώ
απαράδεκτο να υπάρχουν μικρόφωνα στην Επίδαυρο!
Αυτά τα θέατρα
ήταν φτιαγμένα από καταπληκτικούς αρχιτέκτονες, ειδικά για την ανθρώπινη φωνή. Ώστε
να μιλάει ένας υποκριτής και να ακούγεται σε όλο το κοίλον· μέχρι επάνω, στο
τελευταίο διיάζωμα.
Δεν ξέρω τι συμβαίνει αλλά το κοινό, αν̂τί να εκπαιδεύεται, πηγαίνει προς τα πίσω!
Δε φταίει το
κοινό. Φταίνε οι άνθρωποι του θεάματος, οι οποίοι προσπαθούν να το προσελκύσουν
με τρόπους, ίσως, φθηνούς.
Πάν̂τοτε το Θέατρο
λειτουργούσε με τηλεοπτικούς όρους. Δυστυχώς, αυτός που θέλει να κάνει το
θεατρικό παραγωγό και θέλει να βγάλει χρήματα, προτιμάει να βάλει ανθρώπους
τηλεοπτικούς.
Έτσι όμως το Θέατρο
φθίνει και παύει να επιτελεί το σωστό του έργο· που δεν είναι να κόβει μόνο
εισιτήρια, αλλά να παρουσιיάζει στη σωστή θέση τούς σωστούς ανθρώπους, τους
σωστούς ρόλους.
Μελετημένους
και σοβαρούς στη δουλειά τους, ηθοποιούς και σκηνοθέτες, και απόλυτα
προσαρμοσμένους στην κατεύθυνση του Θεάτρου.
Δεν μπορώ να
κάνω μία θεατρική δουλειά, όπως κάνουν πολλοί άξιοι, νέοι συνάδελφοι· με ένα
μήνα προετοιμασία, ή έστω δύο. Εγώ θέλω τουλάχιστον έξι μήνες για να
προετοιμαστώ σωστά.
Στις
εκφωνήσεις είχα καθίσει και είχα μελετήσει. Δεν είμαι μοναδικός σε αυτό, αλλά
όταν ακούω: Μπράβο! Έχεις ωραία φωνή,
διיαφωνώ.
Δεν είναι αυτό το θέμα. Είναι ότι για να ηχογραφήσω ένα κείμενο, κάθομαι και το μελετάω πάρα πολύ! Δεν έχω κάνει ποτέ μου βιαστικά πράγματα.
Παρατηρώ ότι έχει γεμίσει ο
κόσμος με αναγνώσεις, αλλά νομίζω ότι είναι πολύ ακατάλληλοι, ως επί το
πλείστον, αυτοί που διαβάζουν· απ’ ό,τι έχω ακούσει.
Δεν εννοώ ότι
εγώ είμαι ο καλύτερος, αλλά ότι για να κάνεις κάτι χρειάζεται μελέτη. Αν κάνεις
κάτι με μελέτη, είναι καλώς καμωμένο.
Για να διיατηρήσεις
την αίγλη, θα πρέπει να έχεις την αίγλη!
Την αίγλη που
υπήρχε παλιά στο Εθνικό, που μάλιστα την κατηγορούσαν, ήταν γιατί είχε το δικό
του θίασο. Πράγμα που δεν τολμούν να το κάνουν τώρα.
Είχε ένα θίασο
μετρημένο, στον οποίο ήμουν κι εγώ μέλος. Όλοι οι ηθοποιοί, ένας κι ένας!
Τώρα δυστυχώς έχει ανοίξει το Εθνικό Θέατρο, επειδή υπήρχε η ανεργία, και προσλαμβάνουν όποιον θέλουν για να συμ̂πληρώσουν τις διיανομές.
Λένε ότι πρέπει να ανοίξει· να πάρετε κόσμο!...
Μα δεν
παίρνεις έτσι τον κόσμο. Παίρνεις αυτόν που χρειάζεται. Ειδικά στο Εθνικό
Θέατρο μιας χώρας!».
-Κύριε Καστανά, σας ευχαριστώ θερμά για αυτή σας τη δημόσια τοποθέτηση! Κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί δικαίωση και για τη δική μου Τέχνη και Επιστήμη που υπηρετώ.
ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:
Όπου: ˆ το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.
י η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά, χωρίς συνίζηση.