ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ

🔔ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ🔔

Η ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΔΙΨΗΦΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ ΚΑΙ Η ΤΡΟΠΗ ΤΟΥ [Σ] ΣΕ ΑΤΟΝΟ [Ζ]

Είθε τα φετινά Χριστούγεννα η ανθρωπότητα, με τη βοήθεια του Κυρίου και ενάν̂τια σε κάθε μορφής εξαναγ̂κασμό ή υποχρεωτικότητα, να απαλλαγεί οριστικά από τη μάστιγα της πανδημίας...

Πολλές ευχές για υγεία και αγάπη σε όλο τον κόσμο, με την προσδοκία ότι η Πολιτεία θα μεριμνήσει επιτέλους για τη διδασκαλία και την εκμάθηση της Προφοράς της Κοινής Νεοελληνικής στα Σχολεία!

Ω, ΕΛΑΤΟ

Παιδική χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου

Ω, έλατο

ω, έλατο

μ’ αρέσεις, πώς μ’ [→ πώz̥μ’] αρέσεις. (δις)

Τι ωραία την Πρωτοχρονιά [→ τημ̂πρωτοχρονιά]

μας φέρνεις δώρα [→ φέρνειz̥δώρα] στα κλαδιά.

Ω, έλατο

ω, έλατο

μ’ αρέσεις, πώς μ’ [→ πώz̥μ’] αρέσεις.

 

Ω, έλατο

ω, έλατο

τι δίδαγμα η στολή σου. (δις)

Ελπίδα φέρεις σταθερή

και θάρρος πάν̂τα στη ζωή.

Ω, έλατο

ω, έλατο

τι δίδαγμα η στολή σου.

 

Ω, έλατο

ω, έλατο

τα πράσινά σου φύλλα. (δις)

Τα βγάζεις με [→ βγάζειz̥με] καλοκαιριά

και τα φορείς με [→ φορείz̥με] το χιονιά.

Ω, έλατο

ω, έλατο

τα πράσινά σου φύλλα.

ΧΙΟΝΙΑ ΣΤΟ ΚΑΜ̖ΠΑΝΑΡΙΟ

Έλενα Παπαρίζου - Παιδική χορωδία Γιώργου Θεοφάνους

Χιόνια στο καμ̂παναριό

που Χριστούγεννα σημαίνει·

χιόνια στο καμ̂παναριό

ξύπνησ’ όλο το χωριό.

 

Ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν ντιν νταν.

 

Κι όλοι παν’ στην εκκλησιά

το Χριστό να προσκυνήσουν·

κι όλοι παν’ στην εκκλησιά

λάμ̂πει απόψε η Παναγιά.

 

Ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν ντιν νταν.

 

Τέτοια νύχτα ήταν παιδιά

που γεννήθηκ’ ο Χριστός μας [→ χριστόz̥μας]·

τέτοια νύχτα ήταν παιδιά

είχαν χιόνια τα κλαριά.

 

Ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν

ντιν ντιν νταν ντιν νταν.

 

Χιόνια στο καμ̂παναριό

ξύπνησ’ όλο το χωριό.

 

Ο ΑΪ ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΛΙ ΘΑ ‘ΡΘΕΙ

Παιδική χορωδία Σπύρου Λάμ̂πρου

Ξανά στην αρχή

ο χρόνος γυρνά [→ χρόνοz̥γυρνά]

το έλκηθρο εκεί

τ’ αστέρια περνά

ο Άϊ Βασίλης πάλι θα ‘ρθεί.

 

Ο σάκος βαρύς [→ σάκοz̥βαρύς]

κι αν ήσουν καλός

τα δώρα θα βρεις

στο τζάκι σου εμ̂πρός

ο Άϊ Βασίλης πάλι θα ‘ρθεί.

 

Σε βλέπει όταν κοιμάσαι [→ όταγ̂κοιμάσαι]

στο σπίτι, στη δουλειά

γνωρίζει όπου και να ‘σαι

καθεμιά σου σκαν̂ταλιά.

 

ΠΑΕΙ Ο ΠΑΛΙΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ

Παιδική χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου

Πάει ο παλιός ο χρόνος

ας γιορτάσουμε [→ αz̥γιορτάσουμε] παιδιά

και του χωρισμού [→ χωριz̥μού] ο πόνος

ας κοιμάται στην καρδιά [→ στηγ̂καρδιά].

Καλή χρονιά

καλή χρονιά

χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά! (δις)

 

Γέρο χρόνε φύγε τώρα

πάει η δική σου η σειρά

ήρθε ο νέος με [→ νέοz̥με] τα δώρα

με τραγούδια με χαρά.

Καλή χρονιά

καλή χρονιά

χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά! (δις)

 

Μα κι αν φεύγεις μακριά [→ φεύγειz̥μακριά] μας

στην καρδιά [→ στηγ̂καρδιά] μας πάν̂τα ζει

κάθε λύπη και χαρά μας

που περάσαμε μαζί.

Καλή χρονιά

καλή χρονιά

χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά! (δις)

 

Όλα γύρω χιονισμένα [→ χιονιz̥μένα]

όλα γύρω παγωνιά

μα θα λιώσουν ένα ένα

με τη νέα τη χρονιά.

Καλή χρονιά

καλή χρονιά

χαρούμενη, χρυσή Πρωτοχρονιά! (δις)

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

           o   η προφορά του άτονου [ζ].

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Άλλα χριστουγεννιάτικα τραγούδια και κάλαν̂τα

Η εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ - ΠΩΣ ΠΡΟΦΕΡΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ

 

ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ

Η προσευχή που παραδόθηκε από τον ίδιο τον Κύριο στους Μαθητές Του, εξού και Κυριיακή ή Υποδειγματική προσευχή, στην Επί του Όρους Ομιλία, όπως αναφέρεται στο κατά Ματθαίον Ευαγ̂γέλιο

και την οποία, όταν ήμασταν παιδιά λέγαμε όλοι μας κάθε πρωί στον προαύλιο χώρο του Σχολείου πριν μπούμε στην τάξη για μάθημα, στο σπίτι πριν κάτσουμε στο τραπέζι για φαγητό ή, κατά μόνας, πριν από τη νυκτερινή μας κατάκλιση, συνοδευόμενη από τον Τρισάγιο Ύμνο και την Ευχή της Απόλυσης με το πέρας της Θείας Λειτουργίας.

Ακολουθεί η ανάλυση της προφοράς.

Με τονισμένη και σε διיαφορετικό χρώμα τη γραμματοσειρά, τα σημεία της προσευχής τα οποία πρέπει να προσεχθούν, προκειμένου να αποδοθεί σωστά.

«Άγιיος ο Θεός, Άγιיος Ισχυρός, Άγιיος Αθάνατος,

ελέησον ημάς (τρις).

Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς,

αγιיασθήτω το όνομά Σου·

ελθέτω η βασιλεία Σου·

γενηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανώ, και επί της γης [→ τηz̥γης]·

τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον·

και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών,

ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών·

και μη εισενέγ̂κης ημάς εις πειρασμόν,

αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.

Δι’ ευχών των Αγίων Πατέρων ημών, κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός,

ελέησον και σώσον ημάς.

Αμήν».

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ:

1. Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

                 י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά.

                 o   η προφορά του άτονου [ζ].

2. Στην εκκλησιיαστική γλώσσα αποφεύγεται, κατά το πλείστον, η συνεκφορά των λέξεων και οι συνηχήσεις τους (π.χ.: ο εν τοις ουρανοίς και όχι ο εν̂τοις ουρανοίς).

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Προφορά του Συμβόλου της Πίστεως

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟN̖TΗΡΗΣ: ΕΝΑΣ ΕΝΟΡΧΗΣΤΡΩΤΗΣ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

 

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙ ΣΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟN̖TΗΡΗΣ

Ο Δημήτρης Ρον̂τήρης ήταν ο πρώτος σκηνοθέτης που αναβίωσε το Αρχαίο Δράμα στη σύγχρονη εποχή, στο φυσικό του χώρο, δηλ. στα αρχαία θέατρα· εκεί που πίστευε ότι αρμόζει να παίζεται το συγ̂κεκριμένο είδος, εγ̂καινιάζον̂τας έτσι τις υπαίθριες παραστάσεις, με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, το 1936 στο Ηρώδειο και δύο χρόνια αργότερα στην Επίδαυρο, αλλά και το θεσμό των Επιδαυρίων (Φεστιβάλ Επιδαύρου), το 1954, με το έργο Ιππόλυτος του Ευριπίδη.

ΗΛΕΚΤΡΑ-ΗΡΩΔΕΙΟ (1936)

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ (1938) - ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Ένας εμ̂πνευσμένος δημιουργός, ένας τελειομανής και ακάματος υπηρέτης της Τέχνης· ένας άνθρωπος με πνευματικότητα, ήθος και όραμα, που καθόρισε τις θεμελιώδεις αρχές στην ερμηνεία του Αρχαίου Δράματος.

Με την άρτια επιστημονική και τεχνική του κατάρτιση, με την τέχνη όχι απλώς του διδάσκειν αλλά του παιδαγωγείν, υπήρξε ο σημαν̂τικότερος θεατρικός παιδαγωγός της σύγχρονης περιόδου της ιστορίας μας.

Ένας ιδιיοφυής δάσκαλος, ένας μάγος του Δραματικού Λόγου, που έδινε τα κλειδιά του ρόλου στον ηθοποιό.

Δίδασκε με απόλυτη προσήλωση, πάθος, πειθαρχία και μεθοδικότητα για να αναδείξει τα έγ̂κατα του έργου στην επιφάνεια.

Ήταν ένας ιερέας του λόγου, του ρυθμού και του ήχου.

Το γραπτό κείμενο στα χέρια του μετουσιωνόταν σε ηχητικό-δραστικό.

Η λέξη γινόταν δραματικό στοιχείο, η οποία άλλοτε δημιουργούσε συγ̂κρούσεις και άλλοτε ήταν αποτέλεσμα συγ̂κρούσεων, αποκαλύπτον̂τας, με τον τρόπο αυτό, την πληρότητα του τραγικού μεγέθους, που σε σχέση με το έν̂τονο μεταφυσικό στοιχείο, προκαλούσε στο θεατή το ανάλογο ρίγος και δέος.

Τα πάν̂τα συνέβαιναν μέσα από το ηχόχρωμα της λέξης και τη συνάφεια της μουσικότητας και του ρυθμού με την αναπνοή (διיαφραγματική-ενδοπλεύρια-πισωπλεύρια εστίαση-στήριξη), την οποία θεωρούσε απαραίτητη για την ορθή και την επαρκή φώνηση (επιδαύρια φωνή), αλλά και διיεγέρτη και κινητήριο δύναμη του συναισθήματος και των διיακυμάνσεών του.

Ο Ρον̂τήρης ήταν δάσκαλος της αναπνοής και της εσωτερικότητας και όχι της μίμησης και της τυποποίησης των συναισθημάτων.

Έδινε έμφαση στην άψογη Εκφορά του Λόγου -μεταξύ αυτών και στις ευ̂φωνικές συνηχήσεις των [μ], [ν]- και επεδίωκε την τελειότητα σε θέματα Τεχνικής, όπως η σκηνική παρουσία, ο εσωτερικός ρυθμός, ο επιτονισμός, η όρχηση, ο προσωδιακός λόγος, η έν̂ταση και η έκταση της φωνής, προκειμένου να είναι όλα εναρμονισμένα και να αναδειχθεί η παράσταση.

Θεωρούσε ότι οι ηθοποιοί πρέπει να είναι ένα όργανο υψηλής ποιότητας και ακρίβειας, ένα στραντιβάριους, με γυμνασμένες μελωδικές φωνές και μέγεθος στο Λόγο και ότι ο ηθοποιός φτιάχνεται, δηλ. εκπαιδεύεται και δημιουργείται.

Πίστευε πως ο σκηνοθέτης πρέπει να είναι δάσκαλος και πως για να γίνεις σκηνοθέτης πρέπει να είσαι ένας τέλειος ηθοποιός και τεχνίτης· και ότι αυτό προϋποθέτει ένα συνδυיασμό πολλών, διיαφορετικών γνώσεων -μεταξύ αυτών και της Ορθοφωνίας- ώστε να μπορέσεις να οργανώσεις και να συν̂τονίσεις μία θεατρική δημιουργία.

Ότι η Υποκριτική δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μουσική αίσθηση των συναισθημάτων και ότι εν̂τελής ηθοποιός είναι αυτός που μπορεί να έχει τον απόλυτο έλεγχο του μυϊκού και του νευρικού του συστήματος.

Για το λόγο αυτό εισήγαγε την τεχνική κατάρτιση στην Εκπαίδευσή του -με επιστημονικά κριτήρια και τρόπο συστηματικό- αναβαθμίζον̂τας τη θεατρική παιδεία στη χώρα μας.

Η διδασκαλία του είχε κυρίως χαρακτήρα υποκριτικό, δηλ. ερμηνευτικό, και όχι σκηνοθετικό.

Δυστυχώς, στη σημερινή θεατρική πραγματικότητα δεν υπάρχουν σκηνοθέτες με τη δική του κατάρτιση και το ειδικό βάρος, αφού, πολλοί εξ αυτών, πέραν της άγνοιας ή της απαξίωσης την οποία επιδεικνύουν στη σημαν̂τικότητα της Ορθοφωνίας, φέρουν οι ίδιοι σοβαρά ελαττώματα άρθρωσης.

Τι κι αν στο Εθνικό Θέατρο της Αγ̂γλίας ή στο Royal Shakespeare Company, δίπλα στο σκηνοθέτη, για τις ανάγ̂κες του ρόλου και της παράστασης, υπάρχει πάν̂τοτε ο Δάσκαλος της Ορθοφωνίας (Speech & Voice Director, Voice & Text Coach).

Τι κι αν η Αγ̂γλία φημίζεται για το ιδιיαίτερα υψηλό επίπεδο του Θεάτρου της, εμείς στην Ελλάδα γνωρίζουμε καλύτερα…

Γι’ αυτό ο Ρον̂τήρης υπήρξε αξεπέραστος δάσκαλος και σκηνοθέτης.

Γι’ αυτό ο Ρον̂τήρης, ακόμη και σήμερα, είναι πιο μπροστά από την εποχή μας.

Σύμφωνα με τη ρον̂τήρεια άποψη, η επιτομή της Αρχαίας Τραγωδίας συνοψίζεται στα παρακάτω τρία στοιχεία: στην ανάδειξη του θρησκευτικού και τελετουργικού της χαρακτήρα, στην απόδοση του καθαρού και ουσιώδους, χωρίς στόμφο ή υπερβολές, συναισθήματος και στην ανάδειξη του λυρικού στοιχείου, που οι Τραγικοί Ποιητές πήραν από ένα θρησκευτικό τραγούδι, το διθύραμβο, ανυψώνον̂τάς το σε καλλιτεχνική διיαδικασία, η οποία απομόνωσε την Τραγωδία από την καθημερινή πραγματικότητα.

Μια διיαδικασία που επιτρέπει στην ψυχή του θεατή να διיατηρεί την ελευθερία της, ακόμη και μέσα στη θύελλα των πιο έν̂τονων παθών.

Ο Ρον̂τήρης δυστυχώς δεν εκτιμήθηκε όσο θα έπρεπε.

Άφησε ένα μεγάλο και μακρόπνοο έργο πίσω του.

Με τις παραστάσεις του -εν̂τός και εκτός Εθνικού, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό- τίμησε και πρόβαλε τη χώρα μας σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ με τη διδασκαλία του ανέδειξε ένα πλήθος σημαν̂τικότατων ηθοποιών.

Το Θέατρο και ειδικά το Εθνικό, του οφείλουν πολλά.

Το Εθνικό Θέατρο δε θα πρέπει μόνο να διיαφυλάξει αυτή τη σπουδαία παρακαταθήκη, αλλά και να επενδύσει σε αυτήν.

Να κάνει δηλ. ό,τι κάνουν οι Άγ̂γλοι με το Σαίξπηρ, οι Γάλλοι με το Μολιέρο ή οι Ιάπωνες με το Θέατρο Νο.

Η Μέθοδος του Ρον̂τήρη δεν πρέπει απλώς να αποτελέσει αν̂τικείμενο ενδελεχούς έρευνας και μελέτης, αλλά -τουλάχιστον όσον αφορά τη Δραματική του Σχολή- και πρότυπο τρόπου διδασκαλίας -όπως συμβαίνει με το Σύστημα Στανισיλάφσκι, σε διיάφορες, ανά τον κόσμο, Σχολές- ειδικά εκπαιδευμένων ηθοποιών· μακριά από το στόμφο και τις μιμήσεις, οι οποίοι θα υπηρετήσουν αυτό κυρίως το είδος Θεάτρου (ή εν γένει έργα του κλασικού ρεπερτορίου).

ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ-ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ (1954)

Ένα είδος και έναν τρόπο απόδοσης αξεπέραστο, μοναδικό· που στρέφει τα βλέμματα όλου του κόσμου επάνω μας, προκαλών̂τας μεγάλο θαυμασμό και συγ̂κίνηση· που προσδίδει κύρος και ακτινοβολία στη χώρα μας, που αποτελεί σημείο αναφοράς της θεατρικής μας παράδοσης και της μεγάλης πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Δεν είναι τυχαίο ότι όταν κορυφαίοι ξένοι ηθοποιοί, όπως ο Λώρενς Ολιβιέ, καταπιάστηκαν με την Αρχαία Τραγωδία (Οιδίπους Τύραννος, με το Ραλφ Ρίτσαρντσον στο ρόλο του Τειρεσία), δεν απέδωσαν τόσο καλά, όσο οι δικοί μας ηθοποιοί.

Υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη από αυτό;!

Η ΣΥΝΟΔΙΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟN̖TΗΡΗ, ΤΗΝ ΟΡΘΟΦΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ, ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ

Απόσπασμα από: την εκδήλωση που έγινε προς τιμή των Πειραιωτών Kαλλιτεχνών Αιμ. Βεάκη, Δημ. Ρον̂τήρη και Κατ. Παξινού, στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, το Φεβρουάριο του 2009

Τόσο η ιστορία όσο και η πορεία του Εθνικού Θεάτρου είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το Δημήτρη Ρον̂τήρη.

Μπορεί οι δρόμοι τους να χώρισαν απότομα και με άσχημο τρόπο, ωστόσο η παρουσία του στοίχειωσε στους χώρους του Εθνικού, με το έργο του να μένει ανεξίτηλο, για πολλά χρόνια, σε αυτό.

Οι μαθητές του -ακόμη και αυτοί που τον πρόδωσαν, προκειμένου να τον διיαδεχθούν- διיατήρησαν τις αρχές και τον τρόπο προσέγ̂γισης στην απόδοση των έργων του κλασικού ρεπερτορίου, δημιουργών̂τας έτσι τη μεγάλη παράδοση του Εθνικού Θεάτρου, με το ανέβασμα πραγματικά σπουδαίων παραστάσεων.

Παράδοση η οποία πρέπει, με κάθε τρόπο, να διיαφυλαχθεί.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου οφείλει, έστω και καθυστερημένα, με απόφασή του να ονοματοδοτήσει ένα χώρο, είτε στο κτήριο Τσίλλερ είτε στις εγ̂καταστάσεις της Σχολής, ως ένδειξη αναγνώρισης στον άνθρωπο, ο οποίος με το θείο χάρισμα και το πνευματικό του φως, όχι απλώς ανέδειξε το Αρχαίο Δράμα και λάμ̂πρυνε το Εθνικό, αλλά έδωσε ακόμη και το φως των ματιών του σε αυτό.

Το ήθος αυτού του σπουδαίου ανθρώπου και δασκάλου του Θεάτρου μας, καθώς και η κατάφωρη αδικία και η αγνωμοσύνη προς το πρόσωπό του, τόσο από ανθρώπους του χώρου όσο και της Πολιτείας, αποτυπώνεται στο βιβλίο «Σελίδες Αυτοβιογραφίας», του οποίου την επιμέλεια και το σχολιασμό ανέλαβε η θεατρολόγος, Δηώ Καγ̂γελάρη.

.... Εκτός από τις δοκιμές που κάναμε στο θέατρο, έκανα κάθε μέρα δοκιμές με το Μινωτή, που φτάνανε πολύ συχνά ως τις τρεις το πρωί στο σπίτι μας! Κι έτσι ακολούθησε η μεγάλη επιτυχία του, που τον ανέβασε εκεί που ούτε το φαν̂ταζότανε, όπως τόνιζε, ως τη στιγμή που άρχισε ν’ αρνιέται και να προδίδει τα πάν̂τα, ως και την αξία μου και την ασύλληπτη προσπάθεια που κατέβαλλα συνέχεια διδάσκον̂τάς τον. «Ο μεγάλος Δάσκαλος», όπως διיαλαλούσε, «με έκανε να φτάσω εκεί πού έφτασα». Και μετά την αγνωμοσύνη του, για όλα όσα του πρόσφερα, συνωμότησε, ύστερα απ’ τη φιλοδοξία που τον είχε κυριέψει, με όσους βρήκε πρόθυμους συνεργάτες, και πέτυχε την απομάκρυνσή μου από το Εθνικό!

Κάποτε πληροφορήθηκα από κάποιο έγ̂κυρο πρόσωπο της Διοίκησης, που του είχα εμ̂πιστοσύνη, πως ο Πολίτης βρισκότανε σε διיένεξη με τη Διοίκηση του Εθνικού Θεάτρου και κάποια στιγμή διיαδόθηκε, πως αν εξακολουθούσε η διיαφωνία του και τον αναγ̂κάζανε σε παραίτηση, θα την κάνανε δεκτή και θα τον αν̂τικαθιστούσαν με μένα.

Έκανα κάθε προσπάθεια αμέσως για να εξακριβώσω αν ήτανε βάσιμη η φήμη, που άρχισε να κυκλοφορεί κάπως διστακτικά (και ο Φώτος Πολίτης είχε τρεις μέρες να φανεί στη σκηνή, αφού με κάλεσε και μου είπε πως θα ‘λειπε, γιατί είχε κάποια δουλειά να τελειώσει), και μόλις διיαπίστωσα πως υπήρχε κάποια βάση σ’ αυτή τη διיάδοση, άφησα τη δοκιμή στη μέση. Ζητών̂τας συγγνώμη απ’ τους ηθοποιούς ανεβαίνω στο γραφείο του Πολίτη. Χτυπάω την πόρτα και μου ανοίγει ο ίδιος ο Φώτος. «Με συγχωρείς», του λέω, «αν σε διיέκοψα απ’ τη δουλειά σου».

«Όχι, μη μου ζητάς συγγνώμη», μου τονίζει, μα η στενοχώρια ήτανε ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. «Ξέρεις γιατί ήρθα Φώτο;», του λέω. «Έμαθα κάτι που θέλω να πιστέψω πως δεν αν̂ταποκρίνεται στην αλήθεια. Διיαδίδεται πως βρίσκεσαι σε διיαφωνία με το Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου και πρόκειται να παραιτηθείς, αν δεν υπάρξει τρόπος να αρθεί η διיαφωνία. Και μάλιστα αναφέρεται και το όνομά μου ως αν̂τικαταστάτης σου. Λοιπόν σου δηλώνω, αν είναι βάσιμες αυτές οι κακοήθεις διיαδόσεις, πως, μαζί με την παραίτησή σου, υπογράφω κι εγώ την παραίτησή μου απ’ το Εθνικό Θέατρο. Το δηλώνω ρητά και κατηγορηματικά».

Είδα το Φώτο να γεμίζει δάκρυα απ’ τη συγ̂κίνησή του. Στεκότανε ορθός. Με αγ̂καλιάζει και με φιλάει. «Σ’ ευχαριστώ πολύ, αγαπητέ μου Δημήτρη», μου λέει. Του σφίγ̂γω το χέρι πολύ συγ̂κινημένος κι εγώ, και αφού του τόνισα πως πρέπει να πάψει να είναι στενοχωρημένος, έφυγα για να συνεχίσω τη δοκιμή. Στο διיάλειμμα έρχεται στο γραφείο μου ο Μιχαηλίδης, ταραγμένος και συγ̂κινημένος: «Τι του κάνατε του κυρίου Πολίτη και είναι τόσο συγ̂κινημένος;». Τώρα που πήγα στο γραφείο του τον είδα με δάκρυα στα μάτια. «Τι σας συμβαίνει, κύριε Πολίτη;», τον ρώτησα ανήσυχος.

«Άκουσε, Μιχαηλίδη», μου απαν̂τάει, «είχα χάσει την εμ̂πιστοσύνη μου στους ανθρώπους και ο Ρον̂τήρης με έκανε να την ξανακερδίσω».

Το 1955, ο τότε υπουργός Παιδείας κ. Αχιλλέας Γεροκωστόπουλος με απέλυσε απ’ τη θέση του Διיευθυν̂τή του Εθνικού Θεάτρου, με τον ισχυρισμό ότι δεν αν̂ταποκρινόμουν όπως έπρεπε στα καθήκον̂τά μου ως Διיευθυν̂τής.

Ο ίδιος ο Υπουργός, που σε κάθε συνάν̂τησή μας, όταν ερχότανε στο θέατρο, δε σταματούσε τα εγ̂κώμιά του για την πολύπλευρη και εξαιρετική προσφορά μου, στο Εθνικό Θέατρο. Τόσα εγ̂κώμια που έφταναν τα όρια της υπερβολής.

Και ύστερα από λίγο χρόνο με απέλυσε απ’ το Εθνικό!

Προτού παραιτηθεί το ΔΣ, μου έδωσε εν̂τολή να συναν̂τήσω τον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο, τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας κ. Παναγιώτη Κανελλόπουλο και τον Υπουργό Προεδρίας κ. Γεώργιο Ράλλη και να διיαμαρτυρηθώ έν̂τονα για την αχαρακτήριστη αυτή ενέργεια της Κυβέρνησης. Έγινε η συνάν̂τηση και ανέφερα στο ΔΣ τις αν̂τιδράσεις των αρμοδίων.

Όταν ήρθε το θέμα στη Βουλή έγινε μεγάλος πάταγος. Ήτανε όμως ξεκαρδιστική η απάν̂τηση που έδωσε ο κ. Κανελλόπουλος, ο οποίος, όταν τον είχα συναν̂τήσει, με κράτησε μία ώρα στο γραφείο του και εγ̂κωμιάζον̂τας την καταπληκτική, πολύχρονη καλλιτεχνική δράση μου, άφησε στο τέλος την εν̂τύπωση πως θα φρον̂τίσει για την αποκατάσταση του δίκαιου αιτήματός μου. Τον ευχαρίστησα και έφυγα.

Όταν το βράδυ το διηγιόμουνα σε γνωστούς μου στον προθάλαμο του Ξενοδοχείου Κινγκ Τζωρτζ, όλοι σχεδόν εκφράσανε τη δυσπιστία τους για όσα μου υποσχέθηκε πως θα κάνει ο Κανελλόπουλος. Εγώ έφερα αν̂τιρρήσεις, γιατί γνωριζόμαστε από νέοι, χρόνια ολόκληρα και συζητούσαμε πάν̂τα για σοβαρά, πνευματικά θέματα. Είχανε όμως δίκιο όσοι δυσπιστούσανε σε αυτά που τους διηγήθηκα.

Όταν έγινε σάλος στη Βουλή για την απόλυσή μου, σηκώθηκε και δικαιολόγησε την Κυβέρνηση, και μέσα στα τόσα απίθανα που είπε, βρήκε και ένα επιχείρημα γι’ αυτή την ενέργεια της Κυβέρνησης, που προκάλεσε τα γέλια όλου του κόσμου:

«Παρ’ όλη την αξία του Ρον̂τήρη, η Κυβέρνηση μπορεί να κάνει και καμιά αλλαγή, αν το κρίνει σκόπιμο, για να κριθούν και άλλοι ικανοί του Θεάτρου!».

Έκανα ένσταση κατά της παράνομης απόφασης για την απόλυσή μου. Ώσπου να αποφασίσει το Δικαστήριο, έπρεπε να παραμείνω Διיευθυν̂τής του Θεάτρου. Μα κι αυτό το νόμιμο δικαίωμα το παραβιάσανε!

Το αποτέλεσμα είναι πως η σκευωρία πέτυχε. Έπεισαν την Κυβέρνηση και με απέλυσε από τη Διיεύθυνση του Εθνικού. Και μάλιστα εν απουσία μου, ενώ βρισκόμουνα στο εξωτερικό, φρον̂τίζον̂τας για περιοδεία του Εθνικού, με Αρχαίες Τραγωδίες! ....

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

 Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

              י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά.

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ, ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Απόσπασμα από την ταινία: ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑN̖TΙΣΤΑΣΗ (1970)

Φωνή Στρατιיώτη: Δεν μπορείτε [→ δεμ̂πορείτε] δεσποινίς, είναι διיαταγή!

Καρέζη: Μου είναι αδιיάφορο!… Κανένας σας δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να μ’ εμ̂ποδίσει.

Φωνή άλλου Στρατιיώτη: Το ξέρουμε, μα έχουμε διיαταγή.

Καρέζη: Να του πείτε πως είναι ανάγ̂κη.

Φωνή Στρατιיώτη: Κανένας δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να τον δει.

Καρέζη: Μου ‘στειλες, Ίκαρε, μια διיαταγή… Δε σε είδα ποτέ για να σου πω, τι ένιωθα τις νύχτες που γύριζα στο σπίτι μου, ύστερα από τα ραν̂τεβού μου με το Χανς. Έπλενα τα χέρια μου που τα ‘χαν αγ̂γίξει τα χέρια του. Δάγ̂κωνα με λύσσα τα χείλη μου που είχαν μιλήσει τη γλώσσα του. Κατέβαζα το κεφάλι μου, γιατί ντρεπόμουνα τον κόσμο [→ τογ̂κόz̥μο] που μ’ έβλεπε μαζί του… Εγώ όμως δεν κρυβόμουνα [→ δεγ̂κρυβόμουνα]. Την ντροπή [→ την̂τροπή] μου τη γύριζα παν̂τού, για να με βλέπουνε και να με φτύνουνε κατάμουτρα! Μάθε το όμως μια για πάν̂τα! Δεν πολεμάω [→ δεμ̂πολεμάω] για σένα, Ίκαρε, μα για τον άν̂τρα που έχασα. Τον άν̂τρα που μου σκότωσαν, γι’ αυτόν κάνω ό,τι κάνω…

Καζάκος: Γι’ αυτό υπόγραψα τη διיαταγή... Έδωσες αρκετά στην Αν̂τίσταση. Από δω και πέρα, η κάθε στιγμή θα είναι αβάσταχτη πια για μας…

Καρέζη: Πώς το άν̂τεξες αυτό, αγάπη μου;!... Πώς το άν̂τεξες;

Καζάκος: Να, που δεν το [→ δεν̂το] άν̂τεξα! Δεν το [→ δεν̂το] άν̂τεξα ως το τέλος.

Καρέζη: Δε σ’ έχω κον̂τά μου;!... Δε σε σφίγ̂γω;!... Είσαι ζων̂τανός, αγάπη μου! Ζων̂τανός… ζων̂τανός!!

Καζάκος: Πόσο λίγο σ’ αγαπώ… το ξέρουν οι νύχτες μου· οι απέραν̂τες ξάγρυπνες νύχτες μου!... Το μαρτύριό μου να σε βλέπω· να ‘σαι δίπλα μου, να σ’ αγ̂γίζω* σχεδόν και να μη σου μιλώ!… Λύγισα, Άννα! Δεν άν̂τεξα, λύγισα...

*και όχι αγγίζω (όπως εκ παραδρομής ειπώθηκε στην ταινία).

Απόσπασμα από την ταινία: ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ ΝΑΤΑΣΣΑ (1970)

Καλογήρου: Εσένα σε θυμάμαι· έχουμε συναν̂τηθεί κάποτε στην Κωπαΐδα [→ στηγ̂κωπαΐδα]… Αυτό σημαίνει πως θα ξέρεις και τις συνήθειיες του τόπου μας. Θα ‘χεις υπόψη σου λοιπόν πως στην Ελλάδα μετά το γάμο, προτιμούμε το γλέν̂τι και όχι τους σκοτωμούς· και φυσικά σε κάτι τέτοιες ώρες οι καμ̂πάνες δεν πρέπει [→ δεμ̂πρέπει] να σωπαίνουν.

Παπαμιχαήλ: Συν̂ταγματάρχα, πού είσαι; Μην κρύβεσαι [→ μηγ̂κρύβεσαι]!... Έναν ήρωα δεν τον [→ δεν̂τον] αφήνουν να περιμένει!... Επιτέλους, να κι ο Συν̂ταγματάρχης-φάν̂τασμα! Ο κατασκευαστής αυθεν̂τικών ηρώων!... Μήπως σε τρομάζει το φάν̂τασμα εκείνου που έστειλες στο θάνατο και γύρισε;!…

Αυτή τη στιγμή βασανίζουν μια αθώα γυναίκα· αύριο θα τη στήσουν στον τοίχο [→ στον̂τοίχο]… Σε ρωτάω, γιατί;!

Σίγουρα κάτι άλλο θέλεις να πεις κι είμαι μεθυσμένος· δεν καταλαβαίνω [→ δεγ̂καταλαβαίνω]… Δεν είναι δυνατόν να στείλατε τρεις αθώους στο γερμανικό απόσπασμα.

Καλογήρου: Τους στείλαμε σφίγ̂γον̂τας την καρδιά [→ τηγ̂καρδιά]· κι ύστερα στείλαμε την πληροφορία [→ τημ̂πληροφορία] στην Ελλάδα, δήθεν για τους δικούς μας, με τον ασύρματο...

Παπαμιχαήλ: Όχι, δεν μπορώ [→ δεμ̂πορώ] να το πιστέψω αυτό… Μου είναι αδύνατον· δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να έγινε!...

Καλογήρου: Είναι πόλεμος Ορέστη· και στον πόλεμο [→ στομ̂πόλεμο] μπορεί να γίνουν όλα. Μόνο έτσι θα το πιστέψουν οι Γερμανοί. Αν το [→ αν̂το] βγάλουν απ’ τα χείλη ηρώων.Ύστερα από αληθινές ανακρίσεις και βασανιστήρια.

Παπαμιχαήλ: Και καλά, θυσιיάσατε δύο άν̂τρες. Τι γυναίκα, όμως, γιατί; Για ποιο λόγο;!

Καλογήρου: Αν δε λύγιζαν οι άν̂τρες, εκείνη κάποτε θα λύγιζε και θα τα ‘λεγε όλα.

Παπαμιχαήλ: Βούλωστο! Δεν μπορώ [→ δεμ̂πορώ] να σ’ ακούω.

Καλογήρου: Για να ελευθερωθούν εκατομμύρια· για να σταματήσει πιο σύν̂τομα η σφαγή. Για να ‘ρθει πιο κον̂τά η νίκη.

Πάν̂τα κάπως έτσι ήταν, πάν̂τα κάπως έτσι θα ‘ναι. Ώσπου να καταργήσουν οι άνθρωποι τον πόλεμο [→ τομ̂πόλεμο].

Καλωσήλθες στην Πατρίδα [→ στημ̂πατρίδα]! Βρίσκομαι εδώ για να σε υποδεχθώ και να σου πω πως ολόκληρη η Ελλάδα σε υποδέχεται με αγάπη και ευγνωμοσύνη, για όσα προσφέρατε εσύ κι ο άν̂τρας σου στον Αγώνα για τη Λευτεριά.― Κι αυτό είναι μια μικρή αν̂ταμοιβή για τις θυσίες σου. Η Ελληνική Πολιτεία σού απονέμει το βαθμό της Υπολοχαγού του Υγειονομικού Σώματος Στρατού, για να μπορείς να έχεις κάποια σύν̂ταξη… Και το Ανώτατον Παράσημον Διיακεκριμένων Υπηρεσιών εκ μέρους του Συμμαχικού Αρχηγείου, για τη νίκη στη Σικελία και τη συν̂τριβή του Άξονος! Ο Ορέστης δεν είχε κανένα στον κόσμο [→ στογ̂κόz̥μο]… Αυτά είναι τα παράσημά του.

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

 Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

              י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά.

              o   η προφορά του άτονου [ζ].

Χρόνια Πολλά Ελλάδα - Χρόνια Πολλά Έλληνες!!

Με περισσότερη αγάπη και ευαισθησία στα θέματα της

Γλώσσας μας!...

 

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς