Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2019

ΨΕΥΔΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ




   Ο ΕΚΦΥΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ


Όπως έχει πολλάκις επισημανθεί, τα δίψηφα σύμφωνα γγ/γκ, μπ, ντ είναι στη γλώσσα μας κατά το πλείστον έρρινα, επομένως δύο φθόγ̖γοι-ήχοι και όχι άρρινα (ένας φθόγ̖γος-ήχος).

Δηλ.: γγ/γκ = γ̖γ/γ̖κ (= ŋγγ/ŋγκ, όπου [ŋ]: το μαλακοϋπερωικό [ν], αλλιώς το άγμα)
μπ = μ̖π (= ŋμμπ, διττή συνήχηση: άγμα και απαλή εκφορά του [μ])
ντ = ν̖τ (= ŋντ).

Συνεπώς το να προφέρω έναν ήχο αν̖τί για δύο, είναι το ίδιο με το να λέω και να γράφω:

αδόνι αν̖τί αηδόνι
εχή αν̖τί ευχή (αφού και τα [αη], [ευ] δίφθογ̖γοι είναι)
αδρισμός αν̖τί ανδρισμός (οπότε άντρας αν̖τί του ορθού άν̖τρας)
κόβος αν̖τί κόμβος (> κομβίον, άρα κουμπί αν̖τί του ορθού κουμ̖πί)
τούντρα αν̖τί του ορθού τούν̖τρα (επομένως και τούδρα αν̖τί τούνδρα) κ.λπ.

Είναι σα να γράφει και να προφέρει αν̖τίστοιχα:

ο ιταλός, ντοκουμέτο και όχι ντοκουμέντο [ν-τ]
ο γάλλος, σαπουάν και όχι σαμπουάν [μ-π]
ο άγ̖γλος, ίτερνετ αν̖τί ίντερνετ κ.ο.κ.

Ενδεικτικά, παραθέτω παραδείγματα λέξεων με τη φωνητική ανάλυση των δίφθογ̖γων γ̖γ/γ̖κ, μ̖π, ν̖τ:

συγ̖γενής (= συŋγγενής) < συŋ~γενής < συν~γενής < συν+γένος
συγ̖κρίνω (= συŋγ̖κρίνω) < συŋ~κρίνω < συν~κρίνω < συν+κρίνω
έμ̖πορος (= έŋμμπορος) < έŋμ~πορος < έŋ~πορος < εŋ~πόρω < εν~πόρω < εν+πόρω
παν̖τελής (= παŋντελής) < παŋ~τελής < παν~τελής < παν+τελής < τέλος

Περιπτώσεις όπως οι παραπάνω, υπάρχουν χιλιάδες στη γλώσσα μας.  
Πόθεν λοιπόν άρρινη η προφορά της Κοινής Νεοελληνικής και ένας φθόγ̖γος-ήχος τα γγ/γκ, μπ, ντ στο μέσον των περισσότερων γηγενών λέξεων;
Φωνή βοώ
ν̖τος εν τη ερήμω... 
-Από την Πολιτεία, ακούει κανείς;

© 2019, Άρης Βαφιάς - MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής