Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019

ΟΙ ΣΥΜΒΑΤΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΗΧΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΔΙ̩ΑΔΙΚΤΥΟ




Επειδή οι μηχανές αναζήτησης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν προκαθορισμένη γραμματοσειρά, οι συμβατοί τρόποι γραφής στα Google,Yahoo και Facebook, Twitter, Instagram, χωρίς να χάνον̖ται ή ν' αλλάζουν θέση τα σύμβολα αποσαφήνισης, είναι οι παρακάτω: 


1.  [ γ̖γ ] άγ̖γελος,  [ γ̖κ ] αγ̖κίστρι,  [ μ̖π ] αμ̖πέλι,  [ ν̖τ ] πέν̖τε

 ή  [ γ̇γ ] άγ̇γελος,  [ γ̇κ ] αγ̇κίστρι,  [ μ̇π ] αμ̇πέλι,  [ ν̇τ ] πέν̇τε 

 ή  [ γ̂γ ] άγ̂γελος,  [ γ̂κ ] αγ̂κίστρι,  [ μ̂π ] αμ̂πέλι,  [ ν̂τ ] πέν̂τε  κ.λπ.


(προφέρον̖τας τα ευ̖φωνικά σύμφωνα [μ] και [ν]) 

2.  γ̩γ ] παγ̩γνωσία,  [ μ̩π ] σαμ̩πάνια,  [ ν̩τ ] ίν̩τερνετ 

 ή  [ γיγ ] παγיγνωσία,  μיπ ] σαμיπάνια,  [ νיτ ] ίνיτερνετ

 ή  [ γ̄γ ] παγ̄γνωσία,  [ μ̄π ] σαμ̄πάνια,  [ ν̄τ ] ίν̄τερνετ 

 ή  [ γ̈γ ] παγ̈γνωσία,  [ μ̈π ] σαμ̈πάνια,  [ ν̈τ ] ίν̈τερνετ  κ.λπ. 

(προφέρον̖τας τα δίψηφα σύμφωνα χωριστά)

3.  [ γκ ] γιόγκα,  [ μπ ] έμπλεξα,  [ ντ ] μπαλάντα  κ.λπ.

(προφέρον̖τας τα δίψηφα σύμφωνα όπως γράφον̖ται, δηλ. ατόφια)

Η δοκιμή έγινε στις παραπάνω μηχανές αναζήτησης και στα τρία γνωστά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τα σύμβολα να αποδίδον̖ται κανονικά.

© Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2019

ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΛΕΞΕΩΝ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΝΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ




Δείγματα λέξεων με χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ) των δίψηφων συμφώνων γγ/γκ, μπ, ντ:









[φε`γγάρι,  α`γκίστρι,  λα`μπάδα,  πέ`ντε, συ`γγενής, πα`γκάκι, α`γκαζέ, κά`μπος, α`μπαλάζ, πά`ντοτε, έ`ντονος, ρα`ντεβού]

[φε'γγάρια'γκίστριλα'μπάδαπέ'ντε, συ'γγενής, πα'γκάκι, α'γκαζέ, κά'μπος, α'μπαλάζ, πά'ντοτε, έ'ντονος, ρα'ντεβού]

[φεγ̇γάρι, αγ̇κίστρι, λαμ̇πάδα, πέν̇τε, συγ̇γενής, παγ̇κάκι, αγ̇καζέ, κάμ̇πος, αμ̇παλάζ, πάν̇τοτε, έν̇τονος, ραν̇τεβού]

[φεγ̇γάρι, αγ̇κίστρι, λαμ̇πάδα, πέν̇τε, συγ̇γενής, παγ̇κάκι, αγ̇καζέ, κάμ̇πος, αμ̇παλάζ, πάν̇τοτε, έν̇τονος, ραν̇τεβού]



Ευχαριστώ πολύ τον καλό φίλο και συν̇τοπίτη μου Γιάννη Χρήστου για 
  τη συμβολή του στην υλοποίηση των τόνων, καθώς και τον κ. Βασίλη 
  Γιαννάτο για την επεξεργασία τους.
                               
© Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου &  Φωνής

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2019

Ο ΤΟΝΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΣΤΡΟΦΟΣ ΠΡΟΣΔΙ’ΟΡΙΖΟ'ΝΤΑΣ ΕΠΑΚΡΙΒΩΣ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΠΡΟΦΟΡΑ (Παραδείγματα)



Η πλήρης αξι΄οποίηση του τόνου (') και της αποστρόφου (΄στο γραπτό λόγο, μπορεί να προσδι΄ορίσει την ορθή προφορά οποιασδήποτε λέξης, χωρίς να θίγεται η ιστορική ορθογραφία της γλώσσας μας.

π.χ.: οι λέξεις αξι΄οποίηση, προσδι΄ορίσει, στις οποίες μόλις αναφέρθηκα, ή άδει΄α (συναίνεση, δικαίωμα)

σε α'ντιπαραβολή με τις ναξιώτικα, διαβάζω, άδεια [κεν(-ή, -α)], που δε χρησιμοποιώ την απόστροφο, αφού προφέρω ναξχιώτικα, δγιαβάζω, άδγεια.

Ή πάλι η λέξη προσδι΄ορίσει, στην οποία προφέρω το [σ] άτονο [ζ]

σε σχέση με τις μπέισ΄μπολ, φέισ΄μπουκ, όπου το [σ] δι΄ατηρείται.

Οι λέξεις α'γγίζω, α'γκάθι, ε'μπόριο, βε'ντέτα (εκδίκηση), στις οποίες χρησιμοποιώ τον τόνο και γι΄αυτό προφέρω τις ευ'φωνικές συνηχήσεις

σε α'ντιπαραβολή με τις παγ΄γνωσία, καμ΄πάνια, ίν΄τερνετ, που χρησιμοποιώ την απόστροφο

ή με τις τσουγκράνα, έμπλεξα, βεντέτα (δι΄ασημότητα), στις οποίες δε χρησιμοποιώ τονικό σημάδι, αφού τα δίψηφα σύμφωνα προφέρο'νται ατόφια.

Οι λέξεις μπα'μπού (άκλιτη) ή συνα'ντιού'νται (< συνα'ντώ)

σε α'ντιπαραβολή με τις μπουμπούκι ή μπομπονιέρα (κανόνας συλλαβικής επανάληψης)

ή οι: εκ΄κωφα'ντικός, πά'λλευκος, πα'μμέγιστος, ευ'φορία (ψυχική ευεξία, γονιμότητα), περιπτώσεις στις οποίες προφέρω τα όμοια σύμφωνα

με τις έκκληση, συλλαλητήριο, συμμετρία, στις οποίες προφέρω μόνο το ένα, εφορία (δημόσια οικονομική υπηρεσία) ή εφορεία (εποπτεύουσα αρχή) κ.ο.κ.



Παρασκευή 18 Ιανουαρίου 2019

ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ «Η ΟΡΘΟΦΩΝΗ ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ»




Απόσπασμα από το άρθρο στο περιοδικό Πυρφόρος, με την Εισήγηση του σπουδαίου ηθοποιού, μεταφραστή και δασκάλου του θεάτρου μας Λυκούργου Καλλέργη για την Προφορά της Κοινής Νεοελληνικής Γλώσσας, στο συνέδριο του Πανοράματος Παιδείας ''Γλωσσομάθεια και Κρατικές Εκπαιδευτικές Πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση'', το Μάρτιο του 1994. 


Άρης Βαφιάς, MA RCCSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2019

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΛΕΞΕΩΝ ΣΩΣΤΗΣ ΚΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ




Ας κάνουμε τις φατσούλες να λάμψουν από χαρά!...


φεγγάρι = φεgάρι   
φενγγάρι = φενgάρι ( = υπερτονισμένο [ν], δηλ. φατνιακό)  
φε'γγάρι ( = φενγγάρι) = φεŋgάρι ( = άγμα, δηλ. απαλό,
μαλακοϋπερωικό [ν])  

αγκίστρι = αgίστρι  
ανγκίστρι = ανgίστρι ( = υπερτονισμένο [ν], δηλ. φατνιακό)  
α'γκίστρι ( = ανγκίστρι) = αŋgίστρι ( = άγμα, δηλ. απαλό,
μαλακοϋπερωικό [ν])  

έμπορος = έbορος  
έμ΄πορος = έμ-πορος  
έ'μπορος ( = ένμμπορος) = έŋmbορος (συνηχείται απαλά κυρίως το [μ] και λιγότερο το μαλακοϋπερωικό [ν])  
πέντε = πέdε  
πένντε = πένdε ( = υπερτονισμένο [ν], δηλ. φατνιακό)  

πέν΄τε = πέν-τε  
πέ'ντε ( = πένντε) = πέŋdε ( = άγμα, δηλ. απαλό, μαλακοϋπερωικό [ν])  
δεκοιμάμαι  
δενκοιμάμαι  
δεγκοιμάμαι = δεgοιμάμαι  
δενγκοιμάμαι = δενgοιμάμαι   

δε'γκοιμάμαι ( = δενγκοιμάμαι) = δεŋgοιμάμαι ( = άγμα + απαλό [γκ])  
έναπίνακα  
ένανπίνακα  
έναμπίνακα = έναbίνακα  
ένανμπίνακα = ένανbίνακα  

ένα'μπίνακα ( = ένανμμπίνακα) = έναŋmbίνακα (συνηχού'νται απαλά κυρίως τα [μ], [μπ] και λιγότερο το μαλακοϋπερωικό [ν])  
μητρέχεις  

μην΄τρέχεις = μην-τρέχεις  
μηντρέχεις = μηdρέχεις  
μηνντρέχεις = μηνdρέχεις       

μη'ντρέχεις ( = μηνντρέχεις) = μηŋdρέχεις ( = άγμα + απαλό 
[ντ])  

σαξύλο  
σανξύλο  
σαγκζύλο = σαgzύλο  
σανγκζύλο = σανgzύλο  

σα'γκζύλο ( = σανγκζύλο) = σαŋgzύλο ( = άγμα + απαλό 
[γκζ])  

(σ)τηψάθα  
(σ)τηνψάθα  
(σ)τημπζάθα = (σ)τηbzάθα  
(σ)τηνμπζάθα = (σ)τηνbzάθα  

(σ)τη'μπζάθα [ = (σ)τηνμμπζάθα] = (σ)τηŋmbzάθα (συνηχού'νται απαλά κυρίως τα [μ], [μπζ] και λιγότερο το μαλακοϋπερωικό [ν])  
τσιγκούνης = τσιgoύνης  
τσι'γκούνης ( = τσινγκούνης) = τσιŋgούνης ( = άγμα, δηλ. απαλό, μαλακοϋπερωικό [ν])  
(σ)τοτσι'γκούνη  
(σ)τον΄τσι'γκούνη = (σ)τον-τσι'γκούνη  
(σ)τοτζι'γκούνη = (σ)τοdzι'γκούνη  
(σ)τοντζι'γκούνη = (σ)τονdzι'γκούνη  
(σ)το'τζι'γκούνη [= (σ)τοντζι'γκούνη] = (σ)τοŋdzι'γκούνη ( = άγμα + απαλό [τζ])  



Ας παίξουμε τώρα λίγο με τις λέξεις και τις έννοιές τους:

μη'μπαρκάρεις ( = μηŋmb̥αρκάρεις, δηλ. μη σταθμεύεις)  

μη'μπαρκάρεις ( = μηŋmbαρκάρεις, δηλ. μην επιβιβάζεσαι στο πλοίο)   
τη'μπήρα ( = τηŋmb̥ήρα, δηλ. την απόκτησα, την έφερα, την παρέλαβα κ.λπ.)    ή  τη'μπείρα ( = τηŋmb̥είρα, δηλ. τη γνώση)  
και  τη'μπίρα ( = τηŋmbίρα, δηλ. το ποτό)  
φέρε στο'γκώστα (= στοŋg̊ώστα)     τη'γκαζόζα ( = τηŋgαζόζα)  
δώσε στο'μπέτρο ( = στοŋmb̥έτρο)    τη'μπίρα ( = τηŋmbίρα)  
πάμε με το'ντίνο ( = τοŋdίνο)    στη'ντήνο ( = στηŋd̥ήνο)    
έχασα τη'τζά'ντα ( = τηŋd̥z̥άŋdα)    στη'τζγιά ( = στηŋdzγιά)  
 

* όπου o :  η άτονη φώνηση του [ζ] ή του δίψηφου συμφώνου.            
                      
Άρης Βαφιάς, MA RCSSD