ΣΗΜΑN̖TΙΚΗ ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΣΤΟ ΔΙ’ΕΘΝΕΣ ΦΩΝΗΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ (ΔΦΑ) ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΕΡΡΙΝΩΝ ΔΙΨΗΦΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

Μία σημαν̖τική παράλειψη στο Διיεθνές Φωνητικό Αλφάβητο (ΔΦΑ) -που οφείλεται είτε σε άγνοια, είτε σε λάθος εκτίμηση- με συνέπεια η εσφαλμένη απόδοση να μεταγράφεται και να αναπαράγεται στη φωνητική ανάλυση της Κοινής Νεοελληνικής, αφορά σε αυτήν των ευ̖φωνικών συνηχήσεων του [ν] ή (και) του [μ], πριν από τα δίψηφα -μπ, -ντ, -τζ, -τσ, όπως και στην απόδοση των λατινικών -mp και -nt για κάποιες δάνειες λέξεις στη γλώσσα μας.

π.χ.: στις λέξεις mambo ή veranda, μπορεί τα [m], [n] στην αγ̖γλική να προφέρον̖ται ακριβώς όπως γράφον̖ται· να είναι δηλ. έρρινοι, διχειλικοί και φατνιακοί φθόγ̖γοι αν̖τίστοιχα.

Όταν όμως κάνουμε χρήση αυτών των λέξεων στη γλώσσα μας, ή πρέπει να αποδώσουμε τις ευ̖φωνικές συνηχήσεις σε αν̖τίστοιχες λέξεις της Ελληνικής, στην περίπτωση του δίψηφου -μπ, πριν από το [μ] ακούγεται ελαφρώς το άγμα [ŋ]. 

Έχουμε δηλ. διττή παρήχηση [ŋm], με εν̖τονότερη αυτή του [μ], λόγω της προωθημένης του θέσης-γειτνίασης με το [μπ], ενώ σε αυτήν του [nd], το φατνιακό [ν] τρέπεται σε μαλακοϋπερωικό, δηλ. πάλι σε άγμα [ŋ]. 

Και ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι για να αποφευχθεί ο υπερτονισμός των [μ], [ν] κατά τη συνεκφώνησή τους με τα δίψηφα σύμφωνα, ήτοι για λόγους ευ̖φωνίας (αρμονική συνήχηση φθόγ̖γων).

Δε λέμε δηλ. [μάmbo] ή [βεράndα], όπως οι Άγ̖γλοι,

αλλά [μάŋmbο], [βεράŋdα] (το [ŋ] με το πίσω τμήμα της γλώσσας).

Ομοίως και στην απόδοση των λατινικών -mp, -nt:

Δε λέμε  [κοmpιούτερ] ή [ντοκουμέntο]

αλλά  [κοŋmpιούτερ], [ντοκουμέŋtο]

Η διττή αυτή παρήχηση [ŋm], που ακούσια όλοι προφέρουμε (π.χ.: αν δοκιμάσουμε να εκφέρουμε αργά τον ήχο «οομμμ», θα διיαπιστώσουμε ότι μεταξύ του φωνήεν̖τος και του συμφώνου παρεμβάλλεται ισχνά ο ήχος του [ŋ]), αφορά στον ίδιο ήχο με αυτόν που στο ΔΦΑ ονομάζεται έρρινο χειλοδον̖τικό [μ] και δηλώνεται με το [ɱ], ακριβώς λόγω της επίδρασης του [ŋ] στον ήχο του [μ]. 

Γι' αυτό συμβολίζεται αναλόγως.

Πρόκειται για αλλόφωνο του [μ], που απαν̖τά επίσης πριν από τα χειλοδον̖τικά [β], [φ], ή το διχειλικό [ψ].

π.χ. ενώ γράφουμε: εμβαδόν, άμφια, έμψυχο, παμφάγος, παμψηφεί, σύμβολο, συμφωνία, συμψηφίζω κ.λπ.  

λέμε: εŋmβαδόν (αλλιώς εɱβαδόν), άŋmφια (αλλιώς άɱφια), έŋmψυχο (αλλιώς έɱψυχο) κ.ο.κ.

Ειδικά η κοινή αποδοχή ότι στο σύμ̖πλεγμα -μψ προφέρεται το [ɱ] και όχι το [μ], επιβεβαιώνει, με τον πλέον περίτρανο τρόπο, την ύπαρξη του ίδιου ήχου [ɱ] και στην περίπτωση του δίψηφου -μπ.

π.χ.: στη λέξη αμπέλι, το [μ] δεν είναι ατόφιος ήχος (αmbέλι), όπως ατυχώς αναφέρεται στο ΔΦΑ, αλλά διττός-σύνθετος [ŋ+μ], δηλ. [ɱ] (αŋmbέλι ή αɱbέλι).

Διיαφορετικά θα έπρεπε να πούμε και [έmψυχο], αν̖τί του ορθού [έɱψυχο], που όλοι μας λέμε.

Εξάλλου, όπου: ψ (διπλό σύμφωνο) = π+σ, δηλ. στον ήχο του ενυπάρχει το [π], που είναι η άηχη απόδοση του [μπ].

Και ό,τι ισχύει για έναν άηχο φθόγ̖γο ισχύει και για το φωνητικό του ζεύγος, δηλ. για τον αν̖τίστοιχο ηχηρό.

π.χ. στη συνεκφώνηση του τελικού [ν] κάποιων λέξεων, με το αρχικό [ψ] της επόμενης λέξης:

τον ψαρά (= τον πσαρά ⇒ τοŋmb̥+σαρά ⇒ τοŋmb̥z̥αρά ή τοɱb̥z̥αρά)

Ομοίως, για τους προαναφερθέν̖τες λόγους, στα συμφωνικά συμ̖πλέγματα -ντζ [όπου: τζ (διπλό σύμφωνο) = ντ+ζ] και -ντσ, δεν προφέρουμε το φατνιακό [ν], όπως αναφέρεται στο ΔΦΑ, αλλά το μαλακοϋπερωικό [ŋ].

π.χ.: λέμε [νεράŋτζι], [ίŋτσα] και όχι [νεράντζι], 

[ίντσα] (όπως δηλ. γράφον̖ται οι λέξεις).

Οι παραπάνω επισημάνσεις δε γίνον̖ται απλώς για την ορθότητα της προφοράς, αλλά γιατί οδηγούν σε εσφαλμένες αποδόσεις φθόγ̖γων (υπερτονισμούς-αλλοιώσεις), που δεν υφίσταν̖ται στην Κοινή Νεοελληνική.

Κι αυτό γιατί οι ήχοι τουλάχιστον κάθε εξελιγμένης γλώσσας -πόσο μάλλον της Ελληνικής- δεν είναι διיόλου τυχαίοι. Είναι απολύτως ακριβείς και σχετίζον̖ται μεταξύ τους, ώστε να υπάρχει πλήρης συμφωνία, δηλ. αρμονικό συν̖ταίριασμα κατά την εκφορά τους.

Προφέρον̖τας κανείς, στην περίπτωση των [τσ], [τζ], το φατνιακό αν̖τί για το μαλακοϋπερωικό [ν], είναι πιο επιρρεπής στο να αποδώσει ένα παχύ τσ (tʃ) ή τζ (dʒ), αφού η άκρη της γλώσσας τείνει να παραμείνει στο άνω φατνιακό τόξο, αν̖τί να κατέβει.

 

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

Όπου:   `   τα ευ̖φωνικά [ŋ] και [ɱ] πριν από τα δίψηφα 

                  σύμφωνα.

             י    η προφορά των διφθόγ̖γων χωριστά.

             o   η άτονη φώνηση του [ζ] και του δίψηφου            

                  συμφώνου.

Άρης Βαφιάς - MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΥΣΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ ΠΕΡΝΑ ΠΛΕΟΝ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ

                                           

^{Η orthophonia.gr αποχαιρετά τη μούσα της σύγχρονης Ελλάδας Κική Δημουλά.} 

^{Την εμ̖πνευσμένη ποιήτρια της ζωής, της καθημερινότητας, της υπαρξιακής αγωνίας, του στοχασμού και της χαρμολύπης· με την ευγένεια της ψυχής, την αισθαν̖τικότητα,} τη σκωπτική διיάθεση, την ευρηματική λεξιπλασία, την ενάργεια και την αφοπλιστική αμεσότητα, που αναχώρησε για την Αιωνιότητα.

Ο ΠΛΗΘΥN̖TΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

^{(Από την ποιητική συλλογή: «Το λίγο του κόσμου», 1971)}

^{Ο έρωτας,}

^{όνομα ουσιיαστικόν,}

^{πολύ ουσιיαστικόν,}

^{ενικού αριθμού,}

^{γένους ούτε θηλυκού, ούτε αρσενικού,}

^{γένους ανυπεράσπιστου.}

^{Πληθυν̖τικός αριθμός}

^{οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.}

^{Ο φόβος,}

^{όνομα ουσιיαστικόν,}

^{στην αρχή ενικός αριθμός}

^{και μετά πληθυν̖τικός:}

^{οι φόβοι.}

^{Οι φόβοι}

^{για όλα από 'δω και πέρα.}

^{Η μνήμη,}

^{κύριο όνομα των θλίψεων,}

^{ενικού αριθμού,}

^{μόνον ενικού αριθμού}

^{και άκλιτη.}

^{Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.}

^{Η νύχτα,}

^{όνομα ουσιיαστικόν,}

^{γένους θηλυκού,}

^{ενικός αριθμός.}

^{Πληθυν̖τικός αριθμός}

^{οι νύχτες.}

^{Οι νύχτες από 'δω και πέρα.}

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

Όπου:   _`   το ευ̖φωνικό [ŋ] πριν από το δίψηφο  
                  σύμφωνο.

              י   η προφορά των φθόγ̖γων χωριστά.

Άρης Βαφιάς - MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η  Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ - Η ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Από την Εισαγωγή:

Η πρώτη σελίδα του βιβλίου:

Μερικά αποσπάσματα από το Πρώτο Κεφάλαιο:

Απόσπασμα από το Πέμπτο Κεφάλαιο:

Φωτογραφία από το οπισθόφυλλο:

Διיατίθεται από τις Εκδόσεις Λεξίτυπον

Άρης Βαφιάς - MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Η ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΔΕ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ ΚΑΝΟΝΑ, ΟΥΤΕ ΘΕΩΡΟΥN̖TΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ

Η άγνοια και η εσφαλμένη προφορά δεν καθιστούν κανόνα· ούτε γλωσσική εξέλιξη. Αν̖τιθέτως, δηλώνουν έλλειψη παιδείας, γλωσσικό ολίσθημα και πενία.

Κανένας γραπτός λόγος δεν έχει αξία χωρίς τον προφορικό.

Κανένας γραπτός λόγος δεν έχει αξία, εάν πρώτιστα δεν έχει αξία ο προφορικός λόγος. Και καμία γλώσσα δεν μπορεί να είναι πλούσια, ούτε να έχει ουσιיαστική αξία, όταν δεν ομιλείται σωστά. Όταν δε διδάσκεται, δεν καλλιεργείται και δε διיαφυλάσσεται.

Απόσπασμα από το: 

ESSENTIAL MODERN GREEK GRAMMAR 

του Douglas Q. Adams

Σελ. 7, 8, 9 (Alphabet - Spelling - Accents)

Απόσπασμα από τη:

νέα σχολική Γραμματική της Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού

Ενότητα 3: Πώς δημιουργώ λέξεις; (σελ. 40) 

Απόσπασμα από τη:

νέα σχολική Γραμματική της Α΄, Β΄ & Γ΄ Γυμνασίου

Πρώτο κεφάλαιο: Φωνητική - Φωνολογία (σελ. 27)

Στους ένθερμους ή στους αδιיάλλακτους υποστηρικτές

της άρρινης προφοράς στην Κοινή Νεοελληνική, συνιστώ,

όταν μιλούν την αγ̖γλική, εφεξής να προφέρουν:

agel (< ελλην. άγ̖γελος), eglish, mornig

sybol (< ελλην. σύμβολον), cobat, ebarrass

adrogynous (< ελλην. ανδρόγυνος), idustry, thousad  κ.ο.κ.

ή να αποταθούν πάραυτα σε έναν άγ̖γλο φιλόλογο,

γλωσσολόγο ή καθηγητή ορθοφωνίας, ζητών̖τας του

να αξιολογήσει τις παραπάνω λεκτικές αποδόσεις...

Τα δίψηφα σύμφωνα γγ/γκ, μπ, ντ, στο μέσον των

ελληνικών λέξεων -πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων-

δεν είναι ένας ήχος-φθόγ̖γος αλλά δύο (!)

ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑN̖TΩΝΙΟΝ

^{Ποίηση: Κ.Π. Καβάφης}

^{Απαγ̖γελία: Δημήτρης Χορν}

^{Μουσική: Αθανάσιος Σίμογλου}

^{Βίντεο: Χρήστος Ζουλιάτης}

^{Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί}

^{αόρατος θίασος να περνά}

^{με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—}

^{την τύχη σου (= την̖τύχη σου) που ενδίδει πια, τα έργα σου}

^{που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου}

^{που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.}

^{Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,}

^{αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.}

^{Προ πάν̖των να μη γελασθείς, μην πεις (= μημ̖πεις) 
πως ήταν} ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·

^{μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς (= μηγ̖καταδεχθείς).}

^{Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,}

^{σαν που (= σαμ̖που) ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,}

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

^{κι άκουσε με συγ̖κίνησιν, αλλ’ όχι}

^{με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,}

^{ως τελευταίαν απόλαυσι τους ήχους,}

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου, 

κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

Όπου:   _`   το ευ̖φωνικό [ŋ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

                 πλάγιοι χαρακτήρες (π.χ.: την̖τύχη σου) η απαλή 

                 προφορά του μαλακοϋπερωικού [ŋ] ή του [μ] και  

                 του δίψηφου συμφώνου.

Άρης Βαφιάς - MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς