Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου 2020

ΜΑΘΕΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΑ ΠΡΟΦΕΡΟΥΝ ΣΩΣΤΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ

 


Μένος Φιλήν̖τας 1870-1934


Η ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΡΡΙΝΩΝ ΔΙΨΗΦΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ 
Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΩΝ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΗΧΗΣΕΩΝ 


Αποσπάσματα από τη «Γραμματική της Ρωμαίικης Γλώσσας», που συνέγραψε ο Μένος Φιλήν̖τας και εκδόθηκε το 1907


μυτόφωνα ή μυτόπνοα = τα έρρινα σύμφωνα, με το [γ] στην προκειμένη περίπτωση να είναι έρρινο, δηλ. να αν̖τιστοιχεί στο μαλακοϋπερωικό [ν] (αλλιώς άγμα [ŋ]).
π.χ.  αγκαλιά = αŋgαλιά (ή αγ̖καλιάσύμφωνα με την εισήγησή μου για το τι πρέπει να ισχύσει στο γραπτό λόγο για την αποσαφήνιση της προφοράς ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα σύμφωνα), αμπέλι = αɱbέλι (δηλ. αμ̖πέλι), αντίλαλος = αŋdίλαλος (δηλ. αν̖τίλαλος), κομπανία = κοɱpανία (δηλ. κομיπανία), αντίκα = αŋtίκα (δηλ. ανיτίκα)  κ.ο.κ.


δηλ.  αγκωνή ( αŋgωνή) = αγ̖κωνή

άγγελος ( άŋgελος) = άγ̖γελος  κ.ο.κ.


π.χ.  τον μπαλωματή τον Πέτρο (στη ροή του λόγου, εφόσον δε μεσολαβεί παύση) τοɱbαλωματή τοɱb̥έτρο (όπου ο : η άτονη φώνηση του δίψηφου συμφώνου ή του [ζ], βλ. παρακάτω) = τομ̖παλωματή τομ̖πέτρο
σαν γκόλφι τον κρατώ σαŋgόλφι τοŋg̊ρατώ = σαγ̖κόλφι τογ̖κρατώ
τον τσίρο τοŋd̥z̥ίρο = τοντζίρο
των τζαμιών  τωŋdzαμιών = τωντζαμιών 
τον τιμώ ⇒ τοŋd̥ιμώ = τον̖τιμώ
των ντοκτορά ⇒ τωŋdοκτορά = των̖τοκτορά  κ.ο.κ.

 
Εννοείται πως και σε αυτή την περίπτωση προφέρον̖ται τα ευ̖φωνικά [ν], [μ]:
δεν ξέρω δεŋz̥έρω = δεγ̖κζέρω
αν ψάλω αɱz̥άλω = αμ̖πζάλω


-Αξιότιμη Υπουργέ Παιδείας και Θρησκευμάτων
κυρία Ν. Κεραμέως.
Διδάσκον̖ται αυτά τα πράγματα στα Σχολεία;
Τα παιδιά γνωρίζουν, και εάν ναι, γιατί δεν προφέρουν ορθά;
Θα κάνετε κάτι προκειμένου να μάθουν να προφέρουν σωστά τη γλώσσα μας;


«...έχω όμως κι αντισηπτικό
ν̖τί του ορθού αν̖τισηπτικό)
μες στην̖τάξη () να ‘μαι καθαρός
κρατώντας πάνταν̖τί των ορθών κρατών̖τας πάν̖τα) απόσταση
στόμα και μυτούλα να κρύβον̖ται () καλά...».

Καλή σχολική χρονιά, με περισσότερο ενδιיαφέρον και αγάπη για τη γλώσσα!



Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής