Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Παρασκευή 16 Απριλίου 2021

Ο ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΜΠΟΥΣΑΡ



ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝΙΣΤΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΦΕΡΕΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠΟ ΠΟΛΛΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ


     «Λέγομαι Ζακ Μπουσάρ. Είμαι Κεμπεκιανός Νεοελληνιστής. Γεννήθηκα σε μια μικρή πόλη, ανάμεσα στο Moνיτρεάλ και το Κεμπέκ, που λέγεται Τρουά Ριβιέρ. Δηλαδή είμαι Τριποταμίτης!

     Από το κολέγιο που ήμουνα μικρός, διיαπίστωσα ότι η Ελληνική είναι η μητρική γλώσσα του Δυτικού Πολιτισμού κι αποφάσισα να αφοσιωθώ στα Ελληνικά. Το Μονיτρεάλ είναι ελληνική πόλη. Δηλαδή μπορείς και ζεις εδώ στα ελληνικά. Θα πας σε εστιατόρια, σε μαγαζιά, στις εκκλησίες… Έχεις εφημερίδες, ραδιיόφωνο, τηλεόραση στα Ελληνικά. Εδώ ίσως είναι η πολιτική του Κεμπέκ, που ενισχύει τις Κοινότητες και ευτυχώς…  ευτυχώς, ζούμε ελληνικά.

     Γνωρίζω πολλούς ομογενείς εδώ στο Moνיτρεάλ. Τώρα έχω κλείσει, εδώ στο Πανεπιστήμιο του Μονיτρεάλ, σαράν̖τα πέν̖τε χρόνια διδασκαλίας, οπότε καταλαβαίνετε έχω περάσει γενιές. Αλλά καμιά φορά, λέω στους γονείς: ‘’Aκούστε, είστε εγ̖κληματίες όταν δε δίνετε τον θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας στα παιδιά σας! Γιατί η γλώσσα, η Ελληνική, είναι η μητρική γλώσσα του Δυτικού Πολιτισμού! Θα είναι χρήσιμη η γνώση της Ελληνικής σε όλες τις επιστήμες, αφού η ορολογία είναι… πηγάζει από τα Ελληνικά’’.

     Αλλά δεν είναι μόνο αυτό: είναι και μια φιλοσοφία ζωής και δεν μπορεί [→ δεμ̖πορεί] να πει κανείς ότι είναι Έλληνας, αν δεν ξέρει [→ δεγ̖κz̥έρει] την Ελληνική! Γιατί θυμόσαστε το ρητό, ας πούμε, του Ισοκράτη: Έλληνες καλούν̖ται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχον̖τες! Δηλαδή, εάν δεν ξέρεις [→ δεγ̖κz̥έρεις] Ελληνικά, κάτι ουσιώδες σου λείπει. Και εδώ που τα λέμε, εδώ στο Moνיτρεάλ έχουν περάσει γενιές ξένων, δηλαδή ξένων… ντόπιων· δηλαδή Κεμπεκιωτών, που έχουν πληρώσει πολλά λεφτά για να μάθουν τη γλώσσα. Λοιπόν, όταν την έχεις από την οικογένεια, πρέπει να την κρατήσεις [→ τηγ̖κρατήσεις]. Γιατί είναι η γλώσσα που δε συγ̖κρίνεται με τις άλλες γλώσσες. Ούτε με τ’ Αγ̖γλικά, τα Γαλλικά. Δηλαδή είναι το αγ̖κωνάρι του Πολιτισμού μας! Κι αυτό το έχουν ξεχάσει μερικοί γονείς.

     Όταν είμαι εδώ, προσπαθώ να μεταδώσω στους Έλληνες εδώ, το καλύτερο που προσφέρει η Ελλάδα. Οι ντόπιοι που μαθαίνουν Ελληνικά, είναι άνθρωποι που έχουν ήδη κάνει σπουδές. Πολλές φορές έχουν διπλώματα. Αλλά ξέρουν πολύ καλά τι χρωστάνε, τι χρωστάμε ως άνθρωποι πολιτισμένοι, που ξέρουμε την ιστορία του Πολιτισμού. Ξέρουν ότι η Ελλάδα είναι, όχι το παν, αλλά το επίκεν̖τρο του Πολιτισμού!

     Καμιά φορά, ξέρετε, κάνω ένα μάθημα σε ανθρώπους που μαθαίνουν Γερμανικά, Ισπανικά -και δεν ξέρουν [→ δεγ̖κz̥έρουν] τίποτα για τα Ελληνικά- τους λέω, εάν θέλετε να γνωρίσετε βαθιά τη γλώσσα του Πολιτισμού που μαθαίνετε, πρέπει να μάθετε Ελληνικά, γιατί οι ρίζες, οι σκέψεις, το γιατί — Οι Λατίνοι πήραν τη λέξη ‘’φιλοσοφία’’ και την έκαναν ‘’πhιλοσοπhία’’. Όταν ξέρεις την Ελληνική, αλλά σε όλη την ιστορία της, γράφεις καλύτερα ή Γαλλικά, Αγ̖γλικά, Γερμανικά, γιατί… γιατί ακόμα και η έννοια της Γραμματικής, της Ρητορικής, του γραψίματος είναι από τα Ελληνικά.

     Εύχομαι κάθε καλό στο Hellenic DNA, γιατί μπορείτε να φτάσετε σε ανθρώπους που δεν έχουν καταλάβει ακόμα ότι ο Ελληνικός Πολιτισμός είναι η βάση του σημερινού ανθρώπου! Όχι μόνο της Αρχαίας Ελλάδος και του Αρχαίου Πολιτισμού. Είναι για το μέλλον!»


- ΤΑ ΣΕΒΗ ΜΟΥ, κύριε Μπουσάρ! 
Το ερώτημα είναι τι κάνουμε ΕΜΕΙΣ για τη γλώσσα αυτή και δη για την ΕΚΦΟΡΑ της!...

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

 Όπου:   `   το ευ̖φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

              '    η εκφορά των φθόγ̖γων χωριστά, χωρίς συνίζηση.

                 η άτονη προφορά του [ζ].                      

                   έν̖τονοι μαύροι χαρακτήρες, η ορθή προφορά των

                   λέξεων.     

                   έν̖τονοι μπλε χαρακτήρες, οι επιπλέον ορθές

                   αποδόσεις.


Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Δευτέρα 5 Απριλίου 2021

ΟΙ ΔΑΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΑΓ̖ΓΛΙΚΗ, ΑΔΙἈΨΕΥΣΤΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΤΩΝ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΗΧΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ

 




ΓΙΑΤΙ Η ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΦΟΡΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΕΡΡΙΝΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΡΡΙΝΑ ΔΙΨΗΦΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΑΝΑΓ̖ΚΑΙΑ

Oι λέξεις angel, angioma, clang, dipthong, Εvangelism, falang, gangrene, meningitis, salpingitis, sponge, strangle, syngeneic, syringe, αποτελούν μερικά μόνο λαμ̖πρά παραδείγματα δάνειων λέξεων της γλώσσας μας προς την Αγ̖γλική.

Αφορούν στις άγ̖γελος, αγ̖γείωμα, κλαγ̖γή, δίφθογ̖γος, Ευαγ̖γελισμός, φάλαγ̖γα, γάγ̖γραινα, μηνιγ̖γίτιδα, σαλπιγ̖γίτιδα, σπόγ̖γος, στραγ̖γαλ(-ίζω,-ιστής), συγ̖γενικός, σύριγ̖γα και γράφον̖ται με [ng] και όχι με [g]. 

Δηλ. το δίψηφο σύμφωνο προφέρεται έρρινα [γ̖γ] και όχι ατόφια [γγ].

Το ίδιο συμβαίνει και με τις ankylosis, encauma, encephalogram, encolpion, encomium, encyclopaedia, exoncoma, idiosyncrasy, pancreas, pankration, syncope, syncrisis, με το [n] να αν̖τιστοιχεί στο [γ]. 

Άλλωστε έρρινο είναι το [γ], όπως αναφέρει ο Τζάρτζανος στη Γραμματική του, πριν από άλλο ουρανικό σύμφωνο [γ,κ,χ,ξ].

Δηλ.: αγ̖κύλωση [ŋg], έγ̖καυμα [ŋg], εγ̖κεφαλογράφημα [ŋg], εγ̖κόλπιο [ŋg], εγ̖κώμιο [ŋg], εγ̖κυκλοπαίδεια [ŋg], εξόγ̖κωμα [ŋg], ιδιיοσυγ̖κρασία [ŋg], πάγ̖κρεας [ŋg], παγ̖κράτιο και Παγ̖κράτι [ŋg], συγ̖κοπή [ŋg], σύγ̖κριση [ŋg].

Ομοίως, το [m] του συμ̖πλέγματος [mp] στις λέξεις empathy, empiric, emporium, hippocamp, Olympics, pomp, sympathy, symposium, tympanum, ασχέτως της σημασίας που κάποιες εξ αυτών φέρουν στην Αγ̖γλική, στη γλώσσα μας αφορά την προφορά του έρρινου [μ̖π] και όχι του άρρινου [μπ].

Δηλ.: εμ̖πάθεια [ɱb], εμ̖πειρικός [ɱb], εμ̖πορικό (κέν̖τρο) [ɱb], ιππό-καμ̖πος [ɱb], Ολυμ̖πιακοί (Αγώνες) [ɱb], πομ̖πή [ɱb], συμ̖πάθεια [ɱb], συμ̖πόσιο [ɱb], τύμ̖πανο (ωτός) [ɱb]. 

Διיαφορετικά θα έπρεπε και για τις λέξεις dithyramb, emblem, embryo, iambic, membrane, rhomb, symbol κ.λπ., να πούμε διθύραβος, έβλημα, έβρυο, ιαβικός, μεβράνη, ρόβος,σύβολο και όχι διθύραμβος, έμβλημα, έμβρυο, ιαμβικός, μεμβράνη, ρόμβος, σύμβολο, που ορθώς λέμε.

Για τον ίδιο ακριβώς λόγο στις:

Alexander, Andrew, androgynous, android, andrologist, cylindrical, endocrine, hypochondria, pandemic, pandemonium, rhododendron, scandal, scolopendra, syndesmology, syndicalist, tendon 

όπως και για τις: 

antagonism, Antarctic, antibiotic, anticeptic, antidote, Antigone, antithesis, antonyms, Atlantic, authentic, centre, deontology, eccentric, elephant, entomology, entropy, fantasy, gastroenteritis, gerontic, gigant, mantics, mentor, odontologist, ontology, pantograph, pantomime, pentagon, pentathlon, Pentecost, semantic, stentorian, sycophant, syndrome, syntagmatic, syntax, synteresis κ.λπ. 

η ύπαρξη του [n], όχι μόνον υπενθυμίζει -με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο- την προφορά του έρρινου [ν̖τ] στη γλώσσα μας, αλλά και την επιβάλλει.

Δηλ.: Αν̖τρέας [ŋd], αν̖τρόγυνο (επομένως και άν̖τρας) [ŋd], χον̖τρός [ŋd], δέν̖τρο [ŋd], σκαν̖ταλιά(ρης) [ŋd], σκολόπεν̖τρα [ŋd], τένον̖τας (άρα και τεν̖τώνω) [ŋd], αν̖ταγωνισμός [ŋd], Αν̖ταρκτική [ŋd], αν̖τιβιיοτικό και αν̖τιβίωση [ŋd], αν̖τισηπτικό [ŋd], αν̖τίδοτο [ŋd], Αν̖τιγόνη [ŋd], αν̖τίθεση [ŋd], αν̖τώνυμα/αν̖τωνυμία [ŋd], Ατλαν̖τικός/άτλαν̖τας [ŋd], αυθεν̖τικός [ŋd], κέν̖τρο/εκיκεν̖τρικός [ŋd], δεον̖τολο-γία [ŋd], ελέφαν̖τας [ŋd], εν̖τομολογία/έν̖τομο [ŋd], εν̖τροπία [ŋd], φαν̖τασία/φαν̖ταστικός [ŋd], γαστρεν̖τερίτιδα [ŋd], γερον̖τικός/γέρον̖τας [ŋd], γίγαν̖τας [ŋd], μαν̖τικές/μάν̖της [ŋd], μέν̖τορας [ŋd], οδον̖τολόγος και οδον̖τογιατρός/δόν̖τι [ŋd], ον̖τολογία και όν̖τως [ŋd], παν̖τογράφος/παν̖τομίμα και πάν̖τα/πάν̖τοτε [ŋd], πεν̖τάγωνο/πέν̖ταθλο/πέν̖τε [ŋd], Πεν̖τηκοστή και πεν̖τήκον̖τα/πενήν̖τα [ŋd], σημαν̖τικός [ŋd], στεν̖τόρεια [ŋd], συκοφάν̖της [ŋd], Σύν̖ταγμα/συν̖ταγματικός [ŋd], σύν̖ταξη και συν̖τάκτης/Συν̖τακτικό [ŋd], συν̖τήρηση [ŋd] κ.ο.κ.

Αλλιώς θα πρέπει και για τις παρακάτω ομόρριζες να πούμε: 

Αλέξαδρος, Aδρέας, αδρείος, αδρισμός/αδρόγυνος/αδροειδές/αδρολόγος, κυλιδρικός, εδοκρινής, υποχοδρία/υποχόδριος, παδημία, παδαιμόνιο, δεδροκομία/δεδρύλλιο, σκάδαλο/σκαδαλώδης, συδεσμολογία, συδικαλιστής, σύδρομο/συδρομή, χόδρος, χοδρική 

αν̖τί των ορθών: 

Αλέξανδρος, Ανδρέας, ανδρείος, ανδρισμός/ανδρόγυνος/ανδροειδές/ανδρολόγος, κυλινδρικός, ενδοκρινής, υποχονδρία/υποχόνδριος, πανδημία, πανδαιμόνιο, δενδροκομία/δενδρύλλιο, σκάνδαλο/σκανδαλώδης, συνδεσμολογία, συνδικαλιστής, σύνδρομο/συνδρομή, χόνδρος, χονδρική 

που όλοι μας λέμε.

Επομένως δεν τίθεται απλώς ζήτημα όσον αφορά τη μουσικότητα της γλώσσας μας· δηλ. κατά πόσον η παράλειψη των ευ̖φωνικών συνηχήσεων των [μ], [ν] επηρεάζει την πλαστικότητά της, αλλά ότι πρώτιστα βάλλεται η ετυμολογική και σημασιολογική της δομή και αξία, αφού τα προαναφερθέν̖τα παραδείγματα αν̖τιστοιχούν μόλις σε ένα ελάχιστο μέρος ενός πολύ μεγάλου πλήθους λέξεων της Ελληνι-κής, οι οποίες αποδίδον̖ται αναλόγως.

Αλήθεια, πώς θα μας φαινόταν, εάν οι Άγ̖γλοι φωνούσαν τις παρακά-τω λέξεις αφαιρών̖τας τα αν̖τίστοιχα [m] και [n].

Εάν λ.χ. αν̖τί των:

anger, English, longer, singer, embody, number, member, timber, blond, girlfriend, offend, understand 

πρόφεραν: 

ager, Eglish, loger, siger, ebody, nuber, meber, tiber, blod, girlfried, offed, uderstad.

Το πόσο συνυφασμένοι είναι, δυστυχώς, στην εποχή μας οι ήχοι των [g], [b] και [d] με τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ], αποδεικνύεται και από την απόδοση των ξένων λέξεων στη γλώσσα μας.

π.χ.: αγκαζέ [g] αν̖τί του ορθού αγ̖καζέ [ŋg], μάγκο [g] αν̖τί του ορθού μάγ̖κο [ŋg], αμπαλάζ [b] αν̖τί του ορθού αμ̖παλάζ [ɱb], κομπιούτερ [b] αν̖τί του ορθού κομיπιούτερ [ɱp], ραντεβού [d] αν̖τί του ορθού ραν̖τεβού [ŋd], αβαντάζ [d] αν̖τί του ορθού αβανיτάζ [ŋt] κ.ο.κ.

Aυτός είναι ο λόγος που θεωρώ επιβεβλημένη, όσο ποτέ άλλοτε, την άμεση αποσαφήνιση των έρρινων από τα άρρινα δίψηφα σύμφωνα στο γραπτό λόγο.

Γιατί σε λίγον καιρό, η πλειοψηφία των Ελλήνων θα έχει οδηγηθεί όχι απλώς σε μία κακόφωνη, αλλά και ψευδή εκφορά της Κοινής μας Γλώσσας.


ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

 Όπου:   `   το ευ̖φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

               '   η εκφορά των φθόγ̖γων χωριστά, χωρίς συνίζηση.


Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής