Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Πέμπτη 28 Οκτωβρίου 2021

ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ, ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ






ΟΙ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Απόσπασμα από την ταινία: ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑN̖TΙΣΤΑΣΗ (1970)

Φωνή Στρατιיώτη: Δεν μπορείτε [→ δεμ̂πορείτε] δεσποινίς, είναι διיαταγή!

ΚαρέζηΜου είναι αδιיάφορο!… Κανένας σας δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να μ’ εμ̂ποδίσει.

Φωνή άλλου ΣτρατιיώτηΤο ξέρουμε, μα έχουμε διיαταγή.

Καρέζη: Να του πείτε πως είναι ανάγ̂κη.

Φωνή Στρατιיώτη: Κανένας δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να τον δει.

Καρέζη: Μου ‘στειλες, Ίκαρε, μια διיαταγή… Δε σε είδα ποτέ για να σου πω, τι ένιωθα τις νύχτες που γύριζα στο σπίτι μου, ύστερα από τα ραν̂τεβού μου με το Χανς. Έπλενα τα χέρια μου που τα ‘χαν αγ̂γίξει τα χέρια του. Δάγ̂κωνα με λύσσα τα χείλη μου που είχαν μιλήσει τη γλώσσα του. Κατέβαζα το κεφάλι μου, γιατί ντρεπόμουνα τον κόσμο [→ τογ̂κόμο] που μ έβλεπε μαζί του… Εγώ όμως δεν κρυβόμουνα [→ δεγ̂κρυβόμουνα]. Την ντροπή [→ την̂τροπή] μου τη γύριζα παν̂τού, για να με βλέπουνε και να με φτύνουνε κατάμουτρα! Μάθε το όμως μια για πάν̂τα! Δεν πολεμάω [→ δεμ̂πολεμάω] για σένα, Ίκαρε, μα για τον άν̂τρα που έχασα. Τον άν̂τρα που μου σκότωσαν, γι’ αυτόν κάνω ό,τι κάνω…

Καζάκος: Γι’ αυτό υπόγραψα τη διיαταγή... Έδωσες αρκετά στην Αν̂τίσταση. Από δω και πέρα, η κάθε στιγμή θα είναι αβάσταχτη πια για μας…

Καρέζη: Πώς το άν̂τεξες αυτό, αγάπη μου;!... Πώς το άν̂τεξες;

Καζάκος: Να, που δεν το [→ δεν̂το] άν̂τεξα! Δεν το [→ δεν̂το] άν̂τεξα ως το τέλος.

Καρέζη: Δε σ’ έχω κον̂τά μου;!... Δε σε σφίγ̂γω;!... Είσαι ζων̂τανός, αγάπη μου! Ζων̂τανός… ζων̂τανός!!

Καζάκος: Πόσο λίγο σ’ αγαπώ… το ξέρουν οι νύχτες μου· οι απέραν̂τες ξάγρυπνες νύχτες μου!... Το μαρτύριό μου να σε βλέπω· να ‘σαι δίπλα μου, να σ’ αγ̂γίζω* σχεδόν και να μη σου μιλώ!… Λύγισα, Άννα! Δεν άν̂τεξα, λύγισα...

*και όχι αγγίζω (όπως εκ παραδρομής ειπώθηκε στην ταινία).


Απόσπασμα από την ταινία: ΥΠΟΛΟΧΑΓΟΣ ΝΑΤΑΣΣΑ (1970)

Καλογήρου: Εσένα σε θυμάμαι· έχουμε συναν̂τηθεί κάποτε στην Κωπαΐδα [→ στηγ̂κωπαΐδα]… Αυτό σημαίνει πως θα ξέρεις και τις συνήθειיες του τόπου μας. Θα χεις υπόψη σου λοιπόν πως στην Ελλάδα μετά το γάμο, προτιμούμε το γλέν̂τι και όχι τους σκοτωμούς· και φυσικά σε κάτι τέτοιες ώρες οι καμ̂πάνες δεν πρέπει [→ δεμ̂πρέπει] να σωπαίνουν.

Παπαμιχαήλ: Συν̂ταγματάρχα, πού είσαι; Μην κρύβεσαι [→ μηγ̂κρύβεσαι]!... Έναν ήρωα δεν τον [→ δεν̂τον] αφήνουν να περιμένει!... Επιτέλους, να κι ο Συν̂ταγματάρχης-φάν̂τασμα! Ο κατασκευαστής αυθεν̂τικών ηρώων!... Μήπως σε τρομάζει το φάν̂τασμα εκείνου που έστειλες στο θάνατο και γύρισε;!…

Αυτή τη στιγμή βασανίζουν μια αθώα γυναίκα· αύριο θα τη στήσουν στον τοίχο [→ στον̂τοίχο]… Σε ρωτάω, γιατί;!

Σίγουρα κάτι άλλο θέλεις να πεις κι είμαι μεθυσμένος· δεν καταλαβαίνω [→ δεγ̂καταλαβαίνω]… Δεν είναι δυνατόν να στείλατε τρεις αθώους στο γερμανικό απόσπασμα.

Καλογήρου: Τους στείλαμε σφίγ̂γον̂τας την καρδιά [→ τηγ̂καρδιά]· κι ύστερα στείλαμε την πληροφορία [→ τημ̂πληροφορία] στην Ελλάδα, δήθεν για τους δικούς μας, με τον ασύρματο...

Παπαμιχαήλ: Όχι, δεν μπορώ [→ δεμ̂πορώ] να το πιστέψω αυτό… Μου είναι αδύνατον· δεν μπορεί [→ δεμ̂πορεί] να έγινε!...

Καλογήρου: Είναι πόλεμος Ορέστη· και στον πόλεμο [→ στομ̂πόλεμο] μπορεί να γίνουν όλα. Μόνο έτσι θα το πιστέψουν οι Γερμανοί. Αν το [→ αν̂το] βγάλουν απ’ τα χείλη ηρώων.Ύστερα από αληθινές ανακρίσεις και βασανιστήρια.

Παπαμιχαήλ: Και καλά, θυσιיάσατε δύο άν̂τρες. Τι γυναίκα, όμως, γιατί; Για ποιο λόγο;!

Καλογήρου: Αν δε λύγιζαν οι άν̂τρες, εκείνη κάποτε θα λύγιζε και θα τα ‘λεγε όλα.

Παπαμιχαήλ: Βούλωστο! Δεν μπορώ [→ δεμ̂πορώ] να σ’ ακούω.

Καλογήρου: Για να ελευθερωθούν εκατομμύρια· για να σταματήσει πιο σύν̂τομα η σφαγή. Για να ‘ρθει πιο κον̂τά η νίκη.

Πάν̂τα κάπως έτσι ήταν, πάν̂τα κάπως έτσι θα ‘ναι. Ώσπου να καταργήσουν οι άνθρωποι τον πόλεμο [→ τομ̂πόλεμο].

Καλωσήλθες στην Πατρίδα [→ στημ̂πατρίδα]! Βρίσκομαι εδώ για να σε υποδεχθώ και να σου πω πως ολόκληρη η Ελλάδα σε υποδέχεται με αγάπη και ευγνωμοσύνη, για όσα προσφέρατε εσύ κι ο άν̂τρας σου στον Αγώνα για τη Λευτεριά. Κι αυτό είναι μια μικρή αν̂ταμοιβή για τις θυσίες σου. Η Ελληνική Πολιτεία σού απονέμει το βαθμό της Υπολοχαγού του Υγειονομικού Σώματος Στρατού, για να μπορείς να έχεις κάποια σύν̂ταξη… Και το Ανώτατον Παράσημον Διיακεκριμένων Υπηρεσιών εκ μέρους του Συμμαχικού Αρχηγείου, για τη νίκη στη Σικελία και τη συν̂τριβή του Άξονος! Ο Ορέστης δεν είχε κανένα στον κόσμο [→ στογ̂κόμο]… Αυτά είναι τα παράσημά του.


ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

 Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

              י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά.

              o   η προφορά του άτονου [ζ].


Χρόνια Πολλά Ελλάδα - Χρόνια Πολλά Έλληνες!!

Με περισσότερη αγάπη και ευαισθησία στα θέματα της

Γλώσσας μας!...

 

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD