Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Τρίτη 1 Φεβρουαρίου 2022

ΤΥΦΛΟΙ ΤΑ Τ’ ΩΤΑ ΤΟΝ ΤΕ ΝΟΥΝ ΤΑ Τ’ ΟΜΜΑΤΑ ΕΣΜΕΝ...

 



ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ, ΠΟΣΟ ΜΑΛΛΟΝ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ, ΟΤΙ ΤΑ ΔΙΨΗΦΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΠΑΡΙΣΤΑΝΟΥΝ ΠΑN̖TΟΤΕ ΕΝΑΝ ΦΘΟΓ̖ΓΟ (ΗΧΟ)



ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ Ε΄ & ΣΤ΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ


ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟ-ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ Δ΄, Ε΄ & ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ


Για τον απλούστατο λόγο ότι, ανάλογα την περίπτωση (βλ. ειδικά άρθρα στους παρακάτω συνδέσμους), τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ], άλλοτε δηλώνουν έναν και άλλοτε δύο φθόγ̂γους.

Πιο συγ̂κεκριμένα: όταν λέμε ότι τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] είναι έρρινα, σημαίνει ότι αφορούν δύο φθόγ̂γους (ήχους) και όχι έναν, οπότε τα [γγ/γκ] στις λέξεις <αγκαλιά>, <φεγγάρι> προφέρον̂ται σα να γράφαμε: νγκαλιά (= αγ̂καλιά)>, <φενγγάρι (= φεγ̂γάρι)> και όχι όπως κακώς αναφέρεται στη νέα σχολική Γραμματική της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού.

Ομοίως και για τα [μπ], [ντ]: π.χ. <λαμμπάδα (= λαμ̂πάδα)>, <πένντε (= πέν̂τε)>.

Συμβαίνει δηλ. ό,τι και με τα δίψηφα [τζ], [τσ], τα οποία άλλοτε είναι έρρινα και άλλοτε άρρινα, με την εξής διיαφορά: ότι τα πρώτα, σε αυτή την περίπτωση, δηλώνον̂ται γραπτώς, με πρόσθημα το [ν], προκειμένου να γίνει η διיάκριση από τα δεύτερα.

π.χ. αβάντζο, βελέντζα, γάντζος, γιαλαντζί, γκοργκοντζόλα, γλεντζές, καζαντζής, κακαράντζα, λάντζα, λούντζα, μάντζαλο, μαστοράντζα, μούντζα, μουντζούρης, (μ)παλάντζα, μπάντζο, μπέντζαμιν, μποσταντζής, μπροστάντζα, μπρούντζος, ράντζο (= πτυσσόμενο κρεβάτι), νεράντζι, νίντζα, οργάντζα, παντζάρι, παντζούρι, παρτέντζα, πασιέντζα, περαντζάδα, προστυχάντζα, ρεβεράντζα, ρομάντζο, σκάντζα, σκαντζόχοιρος, σοφεράντζα, στράντζα, τέντζερης, τζάντζαλο, τζιριτζάντζουλα, φλάντζα, φράντζα, φραντζόλα, χαντζάρι, χαντζής (= ιδιיοκτήτης πανδοχείου), αντσούγ(ι)α, ινיτελιγκέντσια, κοντσίνα, βίντσι, ίντσα, ινφλουέντσα, καντσονέτα, λιντσάρισμα, μπαλάντσο, ορντινάντσα, πάντσο, ράντσο (= μεγάλο αγρόκτημα), τσιντσιλά, φαγιάντσα, φραντσέζικα κ.ά.

Μάλιστα η παράλειψη του [ν] στο γραπτό λόγο θεωρείται γλωσσικό σφάλμα, αφού, όπως συμβαίνει και με τα έρρινα [γγ/γκ], [μπ], [ντ], περιλαμβάνεται στη ρίζα τους, και μόνο κάποιες φορές (π.χ. ποιητική αδεία) μπορεί να είναι αποδεκτή.

Ο συσχετισμός με τα συμφωνικά συμ̂πλέγματα [-ντζ] και [-ντσ] γίνεται, αφενός για να καταδειχθεί το λάθος στην απόδοση των έρρινων δίψηφων συμφώνων, που οι περισσότεροι από εμάς υποπίπτουν στον καθημερινό τους λόγο και μάλιστα σε ένα πλήθος λέξεων ασύγ̂κριτα μεγαλύτερο και με συχνότερη χρήση, από αυτό των εν λόγω συμ̂πλεγμάτων, αφετέρου για να δηλωθεί ότι θα μπορούσαν κάλλιστα και τα έρρινα [γγ/γκ], [μπ], [ντ], τόσο προς διיευκόλυνση όλων όσο και για την ορθή τους απόδοση, να επισημανθούν στο γραπτό λόγο, με τη χρήση ενός διיακριτικού τόνου (`) ή συμβόλου (ˆ).

Κάτι τέτοιο εκτιμώ ότι όχι απλώς θα βοηθούσε τους δασκάλους να μάθουν τα παιδιά στο Σχολείο να προφέρουν σωστά, αλλά και τα ίδια, στην ορθότερη ανάγνωση-απόδοση των κειμένων. Στο να συγ̂κεν̂τρωθούν περισσότερο στη μελέτη τους και να εμβαθύνουν στην υπόσταση της λέξης. Στη συνάφεια της ετυμολογίας με την ηχητική της απόδοση· στη σχέση του σημαίνον̂τος με το σημαινόμενο και κατ επέκταση σε μία καλύτερη χρήση της γλώσσας, δηλ. τρόπο επικοινωνίας, με τον υπόλοιπο κόσμο.

Φτάσαμε στο σημείο να θεωρούμε δεδομένες τις ευ̂φωνικές συνηχήσεις, τουτέστιν την προφορά των [ν] ή [μ] πριν από τα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] στο μέσον των ελληνικών λέξεων, με τα δίψηφα να παραμένουν αδιיευκρίνιστα, όταν οι περισσότεροι από άγνοια τα έχουν μονοφθογ̂γίσει και επομένως ταυτίσει με τους ήχους των [g], [b], [d] και ιδού τώρα τα αποτελέσματα: τα ακούμε και το βιώνουμε καθημερινά.

Όμως ένας σοφός ανέφερε κάποτε, ότι ο άνθρωπος εν αγνοία του είναι ικανός να διיαπράξει το μεγαλύτερο έγ̂κλημα· και αυτό, στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι τίποτε άλλο παρά γλωσσικό, πολιτισμικό και βαθύτατα εθνικό.


«Έλληνες εσμέν το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»


Αν θέλουμε να λεγόμαστε Έλληνες, ας εγ̂κύψουμε με περισσότερο σεβασμό και αγάπη στην φωνή (προφορά) και στη γλωσσική μας κληρονομιά… 


Δείτε, επίσης:

Καταδικασμένα διיά παν̂τός τα παιδιά να μη μάθουν να προφέρουν σωστά την Ελληνική

Η έρρινη προφορά της Κοινής Νεοελληνικής και το χρονικό του προαναγ̂γελθέν̂τος θανάτου της

Πώς θα έπρεπε να διδάσκεται στα Σχολεία η έρρινη προφορά της Κοινής Νεοελληνικής


ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

 Όπου:   ˆ   το ευ̂φωνικό [ŋ] ή [ɱ] πριν από το δίψηφο σύμφωνο.

              י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά.


Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου