Ένρινον είναι και το [γ], όταν ευρίσκεται προ των ουρανικών [κ], [γ], [χ] ή προ του [ξ]: άγκυρα, αγγείον, άγχω, άγξω (Αχιλλέας Τζάρτζανος) ▪ Συλλογιστείτε πώς προφέρεται το πρώτο [γ] στις λόγιες <παγγερμανισμός>, <παγγνωσία> ή <συγγνωστός>, στις οποίες, κατ’ εξαίρεση, δεν έχουμε τροπή του δεύτερου συμφώνου ▪ Αρκετές φορές, τα [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη είναι οι άλλες μορφές των [μβ] και [νδ]: κόμβος → κόμ̂πος, ένδεκα → έν̂τεκα ▪ Αυτό που ουσιיαστικά τρέπεται είναι το δεύτερο σύμφωνο ▪ Όταν γράφω και τα δίψηφα [γγ/γκ], [μπ], [ντ] αφορούν δύο φθόγ̂γους, προσθέτω ένα διיακριτικό ώστε να αναγνωρίζουν απαξάπαν̂τες πώς προφέρον̂ται ▪ Εάν δε γίνει η αναγ̂καία γραπτή διיάκριση ανάμεσα στα έρρινα και τα άρρινα δίψηφα, σε λίγον καιρό θα αναφερόμαστε στην αλλοίωση και τον ψευδισμό της Κοινής Νεοελληνικής (κόμπος [b] ⇔ κόβος, έντεκα [d] ⇔ έδεκα, άγγελος [g] ⇔ agel ≠ angel < άγ̂γελος)

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2020

ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ ΤΙΣ ΕΥ̖ΦΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ

 


ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΛΗΣΜΟΝΟΥΝ ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΟΙ -ΗΘΟΠΟΙΟΙ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΚΟΣΜΟΣ- ΠΩΣ ΠΡΟΦΕΡΕΤΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ


Δημήτρης Χορν, Κώστας Κακκαβάς, Ανδρέας Μπάρκουλης, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γιάννης Φέρτης, Κώστας Καρράς, Άγ̖γελος Αν̖τωνόπουλος, Γιώργος Μούτσιος, Νίκος Ξανθόπουλος, Γιάννης Βογιατζής είναι -από τον κινηματογράφο ή τη δισκογραφία- μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Ω, ΚΑΛΗ ΜΟΥ ΞΑΝΘΙΑ

Συνθέτης: Μάνος Χατζιδάκις

Στιχουργός: Βασίλης Ρώτας

Ερμηνευτής: Γιώργος Μούτσιος

ΆλμπουμΟΡΝΙΘΕΣ (1960)

 

Ω! καλή μου ξανθιά

συν̖τροφιά μου γλυκιά

που μαζί σου λαλώ

κάθε ωραίο σκοπό


Ήρθες, ήρθες, εφάνης

με σουραύλι να υφάνεις

ύμνους, κελαηδισμούς

ήχους εαρινούς (δις)


Εμ̖πρός, αρχίνα, πες τους

γλυκά τους αναπαίστους (δις)


Ω! καλή μου ξανθιά

συν̖τροφιά μου γλυκιά

που μαζί σου λαλώ

κάθε ωραίο σκοπό


Ήρθες, ήρθες, εφάνης

με σουραύλι να υφάνεις

ύμνους, κελαηδισμούς

ήχους εαρινούς (δις)


Εμ̖πρός, αρχίνα, πες τους

γλυκά τους αναπαίστους (δις)

ΤΟ ΒΡΑΔΑΚΙ ΤΡΙΓΥΡΝΩ

Συνθέτης: Χρίστος Μουραμπάς

Ερμηνευτής: Κώστας Κακκαβάς

Τίτλος ταινίας: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ (1960)

 

Το βραδάκι τριγυρνώ

στου σπιτιού σου το στενό

το φεγ̖γάρι με κοιτά

και ρωτά για ποια τ αγόρι ξενυχτά

 

Το βραδάκι τριγυρνώ

μπρος στην πόρτα [ στημ̖πόρτα] σου περνώ

και στ’ αστέρια τραγουδώ

Σε λατρεύω, σε λατρεύω, σ’ αγαπώ

Σε λατρεύω, σε λατρεύω, σ’ αγαπώ (δις)

ΓΕΛΑΣ

Συνθέτης: Κώστας Καπνίσης

Στιχουργός: Γιώργος Οικονομίδης

Ερμηνευτής: Aνδρέας Μπάρκουλης

Τίτλος ταινίας: ΤΟ ΑΓΟΡΙ Π’ ΑΓΑΠΩ (1960)

 

Γελάς και τ’ άστρα θαρρείς

πως βγαίνουν νωρίς για να σε δουν

μιλάς και στη σιγαλιά

νομίζεις πουλιά πως κελαηδούν

 

Εσύ, που ‘χε ο ήλιος φωλιά χρυσή

φωλιά στα σγουρά σου μαλλιά

κι εγώ που τόσον καιρό [ τόσογ̖καιρό]

ζητούσα να βρω, σαν θησαυρό (δις)

ΠΟΙΟΣ ΤΟ ΞΕΡΕΙ

ΣυνθέτηςΜίμης Πλέσσας

ΣτιχουργόςΚώστας Πρετεντέρης

ΕρμηνευτήςΔημήτρης Χορν

Δίσκος: 45 στροφών (1962)

 

Ποιος το ξέρει 

τι μας έγραψε η μοίρα, ποιος το ξέρει

κι αν μας βρει μαζί και τ’ άλλο καλοκαίρι

ποιος το ξέρει


Ποιος το ξέρει

αν θα ζήσει ο έρωτάς μας, ποιος το ξέρει

κι αν το [ αν̖το] χέρι σου χαϊδέψει άλλο χέρι

ποιος το ξέρει

 

Όνειρό μου όμορφο, όνειρο φτωχό

θα σε πάρει, κάποτε, τ’ άγριο τ’ αγέρι

και φοβάμαι πάν̖τοτε και ανησυχώ

τι θα γίνει η αγάπη μας 

αλλά, ποιος το ξέρει

 

Ποιος το ξέρει

τι μας έγραψε η μοίρα, ποιος το ξέρει

κι αν μας βρει μαζί και τ’ άλλο καλοκαίρι

ποιος το ξέρει

ΝΥΧΤΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ

Συνθέτης-ΣτιχουργόςΜίμης Πλέσσας

ΕρμηνευτήςΓιάννης Βογιατζής

Τίτλος ταινίαςΡΑN̖TΕΒΟΥ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ (1966)

 

Νύχτα καλοκαιριού, βασίλισσα, κυρά μου

πάρε μου τον καημό [ τογ̖καημό] και φέρε τη χαρά μου

Για κάθε αγάπη πλέκεις χιλιάδες μάγια

τώρα τ’ αστέρια μοιάζουν χρυσά πετράδια

 

Νύχτα καλοκαιριού γλυκιά

σβήσε του πόνου τη φωτιά

απ’ την καρδιά [ τηγ̖καρδιά]

απ’ την καρδιά [ τηγ̖καρδιά] (δις)

ΜΕ ΤΙ ΚΑΡΔΙΑ ΝΑ Σ’ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΗΣΩ

ΣυνθέτηςΣταύρος Ξαρχάκος

ΣτιχουργόςΝίκος Γκάτσος

ΕρμηνευτήςΔημήτρης Παπαμιχαήλ

Τίτλος ταινίας: ΔΙΠΛΟΠΕΝΙΕΣ (1966)

 

Με τι καρδιά να σ’ αποχαιρετήσω

Με τι καρδιά τραγούδι να σου πω

Στον ουρανό με τ’ όνειρο θα ζήσω

Στον ουρανό σαν άστρο θα χαθώ

 

Βάλε φωνή, κον̖τά σου να γυρίσω

Βάλε φωνή, τη γη να θυμηθώ

 

Με τι καρδιά τα μάτια σου ν’ αφήσω

Με τι καρδιά τον κόσμο [ τογ̖κόμο] ν’ αρνηθώ

Σε σκοτεινό γεφύρι θα καθίσω

Σε σκοτεινό ποτάμι θα σταθώ

 

Δώσ’ μου φωτιά, τη νύχτα μου να σβήσω

Δώσ’ μου φωτιά, στον ήλιο να βρεθώ

ΗΡΘΕΣ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ

ΣυνθέτηςΓιάννης Σπανός

ΣτιχουργόςΓιώργος Παπαστεφάνου

ΕρμηνευτήςΚώστας Καρράς

Δίσκος: 45 στροφών (1968)

 

Στο δρόμο κάτω απ’ τις μηλιές

παίζουν στους ίσκιους οι φωτιές

και τα νερά στις φυλλωσιές

 

Στη μαγεμένη αμμουδιά

ένα καράβι του νοτιά

κέν̖τησε απόψε μια καρδιά

 

Ήρθες αγάπη μου παλιά         

σε φέραν γλάροι στη στεριά

κι ηύραν οι πέτρες τη μηλιά

 

Ήρθες αγάπη μου καλή

στον ουρανό χρυσοπηγή

και ήλιος στην ανατολή


Τώρα δικά μας τα φτερά

στην ανθισμένη γειτονιά

πετούν τραγούδια και πουλιά

 

Στο λόφο πέρα στις πλαγιές

οι κρίνοι κι οι τριαν̖ταφυλλιές

κάνουν για σένα προσευχές

 

Ήρθες αγάπη μου παλιά         

σε φέραν γλάροι στη στεριά

κι ηύραν οι πέτρες τη μηλιά


Ήρθες αγάπη μου καλή

στον ουρανό χρυσοπηγή

κι ο ήλιος στην ανατολή


Ήρθες αγάπη μου παλιά         

σε φέραν γλάροι στη στεριά

κι ηύραν οι πέτρες τη μηλιά


Ήρθες αγάπη μου καλή

στον ουρανό χρυσοπηγή

και ήλιος στην ανατολή (δις)

ΜΙΛΑ ΜΟΥ ΣΑΝ ΤΗ ΒΡΟΧΗ

ΣυνθέτηςΓιάννης Σπανός

ΣτιχουργόςΚώστας Κωτούλας

ΕρμηνευτήςΓιάννης Φέρτης

Δίσκος: 45 στροφών (1970)

 

Μίλα μου σαν τη [ σαν̖τη] βροχή

ώρες δίχως διיακοπή*

είμαι παιδί και μαθαίνω

Μίλα μου σαν τη [ σαν̖τη] βροχή 

πίνω κάθε συλλαβή

και στο σχολειό σου πηγαίνω

 

Πες μου για την ομορφιά 

που στα μάτια σου περνά

για να μπορέσω να ζήσω

Μάθε μου και το φιλί 

την αγάπη απ’ την αρχή

άλλη ζωή για ν’ αρχίσω (δις)

 

Μίλα μου σαν τη [ σαν̖τη] βροχή

απ’ το βράδυ ως το πρωί

σαν μου μιλάς ανασαίνω

Μίλα μου σαν τη [ σαν̖τη] βροχή 

για τον ήλιο που θα ρθει

σ’ έρημο τόπο χαμένο


Μίλα μου σαν τη [ σαν̖τη] βροχή

για τον ήλιο που θα ρθει

σ’ έρημο τόπο χαμένο (δις)

* Και όχι με συνίζηση, όπως εσφαλμένα αποδόθηκε στο τραγούδι.

ΑΝΑΜΝΗΣΗ

ΣυνθέτηςΒαγ̖γέλης Πιτσιλαδής

ΣτιχουργόςΓιώργος Παπαστεφάνου

ΕρμηνευτέςΆγ̖γελος Αν̖τωνόπουλος - Γωγώ Ατζολετάκη

ΆλμπουμΑΝΑΜΝΗΣΙΣ (1975)

 

Το καλοκαίρι μαζί πηγαίναμε στην αμμουδιά

Χέρι με χέρι και μ’ ένα αστέρι για συν̖τροφιά

Τώρα ποιος ξέρει, αν θα με σκέφτεσαι, όπως εγώ

Μικρή μου αγάπη, στιγμή δε φεύγεις απ’ το μυαλό

 

Το όνομά μας τις νύχτες γράφαμε στην αμμουδιά

και την καρδιά [ τηγ̖καρδιά] μας στα χέρια παίζαμε

σαν τα [ σαν̖τα] παιδιά

Τώρα ποιος ξέρει, αν θα με σκέφτεσαι, όπως εγώ

Μικρή μου αγάπη, στιγμή δε φεύγεις απ’ το μυαλό

ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΟ

ΣυνθέτηςΧρίστος Νικολόπουλος

ΣτιχουργόςΠυθαγόρας

ΕρμηνευτήςΝίκος Ξανθόπουλος

Τίτλος ταινίαςΤΟ ΜΙΝΟΡΕ ΜΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ (1989)


Μη με λυπάσαι, διώξε με απόψε

σα να ‘μαι αγριολούλουδο και τη ζωή μου κόψε

Εγώ γυμνός ξεκίνησα, εγώ πηγαίνω μόνος

Σπίτι μου είναι ο δρόμος και τραγούδι μου ο πόνος

Διώξε με και μη λυπάσαι, τι θα γίνω μη φοβάσαι

κι αν χιονίζει και εάν βρέχει, τ’ αγριολούλουδο αν̖τέχει

 

Μη με κρατήσεις μονάχα από συμ̖πόνια

το κρύο το συνήθισα, θ’ αν̖τέξω και στα χιόνια

Εγώ γυμνός ξεκίνησα, εγώ πηγαίνω μόνος

Σπίτι μου είναι ο δρόμος και τραγούδι μου ο πόνος

Διώξε με και μη λυπάσαι, τι θα γίνω μη φοβάσαι

κι αν χιονίζει και εάν βρέχει, τ’ αγριολούλουδο αν̖τέχει


ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

Όπου:   `   τα ευ̖φωνικά [ŋ] ή [ɱ] πριν από τα δίψηφα σύμφωνα.

                η προφορά των φθόγ̖γων χωριστά, χωρίς συνίζηση.

            o    η άτονη φώνηση του [ζ].


Οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις στα τραγουδίσματα δημοφιλών ελληνίδων ηθοποιών

Οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις στα τραγούδια του παλιού ελληνικού κινηματογράφου

Οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις σύμφυτες και ζων̖τανές ακόμη και στα βαριά ρεμπέτικα, με στίχο μια λαϊκότερη μορφή γλώσσας

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD
Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών, όπως και τα βίντεο, ανήκουν στους δημιουργούς τους και η χρήση τους γίνεται, αποκλειστικά, για εκπαιδευτικούς λόγους.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου