«ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ, ΑΝ ΘΕΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΜΙΛΑΣ ΣΩΣΤΑ ΤΗ ΜΗΤΡΙΚΗ ΣΟΥ ΓΛΩΣΣΑ, ΝΑ ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΣ ΠΑN̖TΑ ΜΕ ΤΟ ΓΝΙ, ΤΟ ΜΙΓΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΙΓΜΑ»

ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓ̖ΚΗ Η  ΓΡΑΠΤΗ ΔΙ'ΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΡΡΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΡΙΝΩΝ ΔΙΨΗΦΩΝ ΣΥΜΦΩΝΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜ̖ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΕΙΠΟN̖TΕΣ ΦΘΟΓ̖ΓΟΥΣ

Στον Ορθογραφικό Οδηγό της Μεγάλης Γραμματικής της Νεοελληνικής Γλώσσας, η οποία συν̂τάχθηκε με εισηγητή και πρόεδρο της επιτροπής το Μανόλη Τριαν̂ταφυλλίδη  και κυκλοφόρησε από τον τότε ΟΕΣΒ τον Ιούνιο 1941, αναφέρει, μεταξύ άλλων:  

Τι σημαίνει αυτό: ότι όταν κάποτε ο κόσμος πρόφερε ακόμη σωστά τα [γγ/γκ], [μπ] και [ντ] μέσα στη λέξη, δηλαδή έρρινα, για όσες από τις ξένες λέξεις τα δίψηφα προφέρον̂ται ατόφια (άρρινα), ο Τριαν̂ταφυλλίδης -προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση και το λάθος- είχε προτείνει τη γραπτή τους διיάκριση. Με άλλα λόγια, κάτι αν̂τίστοιχο με αυτό το οποίο εισηγούμαι να ισχύσει αναγ̂καία στο γραπτό λόγο, όχι μόνο για να μην παρασυρθούμε και πούμε γιόγ̂κα [ŋg], ταμ̂πού [ɱb] ή στούν̂τιο [ŋd], αν̂τί των ορθών γιόγκα [g] (< yoga), ταμπού [b] (< taboo), στούντιο [d] (< studio), που κάποιες φορές συμβαίνει κι αυτό, αλλά κυρίως γιατί πρέπει πλέον να αποσαφηνιστούν τα έρρινα (δύο φθόγ̂γοι). Δηλαδή να γίνει το αν̂τίθετο, αφού τα [γγ/γκ], [μπ], [ντ], στη συνείδηση των περισσότερων έχουν μονοφθογ̂γιστεί και ταυτιστεί με τους ήχους [g], [b] και [d].

Τι άλλο σημαίνει; Ότι στα χρόνια που μεσολάβησαν, η παν̂τελής -εγ̂κληματική θα τη χαρακτήριζα- αδιיαφορία της Πολιτείας, επέδρασε αρνητικά στη μορφολογία της γλώσσας· δηλαδή στη μουσικότητα, την ετυμολογία και τη σημασιολογία των λέξεων, με συνέπεια να οδηγηθούμε στην κακοφωνία (ο αείμνηστος Καργάκος την ονόμαζε ογ̂κανισμό) και στον ψευδισμό της. 

Γλώσσα η οποία δεν καλλιεργείται και δε διδάσκεται είναι καταδικασμένη στην αφάνεια και στον εκφυλισμό της.

Πού να το φαν̂ταζόταν ο σπουδαίος γλωσσολόγος και δάσκαλος του Γένους, ότι σε λιγότερο από 85 χρόνια (τόσα περίπου μεσολάβησαν από τότε που συνέταξε τη Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας), οι ευ̂φωνικές συνηχήσεις του [ν] και του [μ], οι οποίες μας έρχον̂ται αυτούσιες από τα βάθη των αιώνων -και συνδέουν την παλαιότερη μορφή της γλώσσας μας με τη νεότερη- κινδυνεύουν στις μέρες μας να χαθούν· όχι ως φυσική εξέλιξη της ίδιας της γλώσσας, αλλά λόγω ακηδίας, άγνοιας, δηλαδή ελλείψει παιδείας.

Αν μπορούσε σήμερα να μας μιλήσει, σίγουρα αυτά θα έλεγε:

 

«Παιδί μου, μην περιμένεις τίποτα να κάνει η Πολιτεία για την παιδεία σου και τη γλώσσα. Τόσον καιρό δε φρόν̂τισε να εν̂τάξει την Ορθοφωνία στις Παιδαγωγικές Σχολές, ώστε να εκπαιδευτούν οι δάσκαλοι για να σε μάθουνε να τη μιλάς σωστά· ούτε μερίμνησε για το μάθημά της στα σχολεία. 

Τα δίψηφα σύμφωνα όταν βρίσκον̂ται στη μέση της λέξης, στις περισσότερες περιπτώσεις σημαίνουν δύο ήχους και όχι έναν. Για να καταλάβεις τι εννοώ,  το να λες άγγελος [g] ή αγκίστρι [g], είναι σα να προφέρει ο άγ̂γλος τις λέξεις angel ή english χωρίς το [ν] (agel, eglish). Το ήξερες ότι ακόμη κι αυτές έχουν ρίζα ελληνική; Από τις δικές μας άγ̂γελος και αγ̂κύλος προέρχον̂ται. Για να κατανοήσεις πώς πρέπει να εκφέρεται το  [γγ] ή το [γκ] μέσα στη λέξη, θυμήσου πώς λες το πρώτο [γ] στην παγיγνωσία, ή το [γ] στις ελεγκτής, έγχορδο και ελέγξω. Σε αυτές τις περιπτώσεις το [γ] είναι μία άλλη μορφή του [ν]. Ο καλλίνοος συνεργάτης Αχιλλέας (Τζάρτζανος) έλεγε ότι έρρινο είναι και το [γ] πριν από άλλο ουρανικό σύμφωνο ([γ], [κ], [χ]). Το να πεις πάλι κολύμπι [b] ή δέντρο [d], όπως δυστυχώς σου ‘μάθαν, αν̂τί για τα σωστά κολύμ̂πι [ɱb], δέν̂τρο [ŋd], είναι σαν τα κολυβητής, δεδροκομία.

Συγγνώμη παιδί μου που σου κατέστρεψαν τη γλώσσα και δε σε δίδαξαν να τη μιλάς ορθά. Άλλα πράγματα έγραψα στη γραμματική μου· μα με το χρόνο τα λησμόνησαν και δίδαξαν άλλα.  Άφησαν τα χρόνια να περνούν, χωρίς να κάνουν κάτι, κι όσα είπα έπεσαν σε λήθη και δεν τα ‘μαθες ποτέ. 

Παιδί μου, μην περιμένεις κανένας να νοιαστεί για σένα και τη γλώσσα. Τόσον καιρό κανένας δεν το έκανε. Ό,τι κάνεις μόνος σου, εσύ. 

Αν θες να μάθεις να μιλάς σωστά τη μητρική σου γλώσσα και να βοηθήσεις κι άλλους να μιλούν ορθά, μη διστάζεις διיόλου να τη γράφεις πάν̂τα με το γνι (γ̂), το μίγμα (μ̂) και το νίγμα (ν̂)».

Κάποτε ο Αριστοφάνης ο Βυζάν̂τιος επινόησε τους τόνους και τα σημεία στίξης για να διיασώσει τον αρχαίο προσωδιακό λόγο. Εμείς σήμερα τι μπορούμε να κάνουμε για τη διיάσωση και διיάδοση της ορθής προφοράς;  

Εδώ που φτάσαμε, με την Πολιτεία να κωφεύει διיαρκώς και να μην πράττει τίποτα, η μόνη λύση είναι η αποσαφήνιση μεταξύ των έρρινων και των άρρινων δίψηφων συμφώνων. Προσωπικά προτείνω την αξιοποίηση του τόνου και της αποστρόφου -σε μια πιο διיακριτική μορφή- ή άλλων δυνητικών συμβόλων, όπως αυτών που χρησιμοποιούν̂ται στο παρόν κείμενο. Αυτό όμως προϋποθέτει τη συμ̂πλήρωση του Αλφαβήτου μας με την προσθήκη των τριών ελλειπόν̂των φθόγ̂γων: του άγμα [αλλιώς γνί(γμα)], του μίγμα και του νίγμα. Διיαφορετικά δεν υπάρχει σωσμός. Με τη γλώσσα να έχει οριστικά αφεθεί στη μοίρα της, ο αφανισμός τής εύηχης Κοινής Νεοελληνικής είναι αναμφίβολα προδιיαγεγραμμένος.

Η συμ̂πλήρωση του Αλφαβήτου από τους ελλείπον̂τες φθόγ̂γους θα λειτουργήσει ως σήμανση-οδηγός για το δάσκαλο, προκειμένου να μάθει τα παιδιά μας να μιλούν σωστά. Επιπλέον, θα αποτελέσει μία υπενθύμιση ή επιβεβαίωση για όλους μας· η οποία, σεβόμενη πρώτιστα τα ίδια τα γράμματα και τη γλώσσα, θα μας αφυπνίσει -τόσο στη γραφή όσο και στην ανάγνωση-  να σταθούμε στη λέξη, να την προσέξουμε, να κατανοήσουμε το νόημα και εκφέρον̂τάς την ορθά, να αποδώσουμε καλύτερα αυτό που επιθυμούμε ή καλούμαστε να εκφράσουμε.

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣH:

Όπου:   ˆ   τα άγμα [αλλιώς γνί(γμα)], μίγμα και νίγμα.

             י    η εκφορά των φθόγ̂γων χωριστά, χωρίς συνίζηση.

Άρης Βαφιάς, MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Το Ελληνικό Αλφάβητο με την προσθήκη των άγμα [γ̂ ], μίγμα [μ̂ ] και νίγμα [ν̂ ]

Άγμα - Το 25ο γράμμα του Αλφαβήτου μας, μια κραυγή αγωνίας για τη γλώσσα

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς (ΤΣΑΠ)

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς