ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΚΑΝ'ΤΕ ΤΟ ΟΠΩΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟΪΟ
ΜΠΟΡΕΙΤΕ!

Όταν η Εκκλησία, μέσω των κειμένων της Αγίας Γραφής, διיαφυλάσσει και διδάσκει ένα σημαν̖τικό μέρος της γλωσσικής μας παράδοσης

Η ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ

Η ζωή εν τάφω

κατετέθης, Χριστέ,

και αγ̖γέλων στρατιαί εξεπλήττον̖το,

συγ̖κατάβασιν δοξάζουσαι την σήν.

Η ζωή πώς θνήσκεις;

πώς και τάφω οικείς;

του θανάτου το βασίλειον λύεις δε

και του Άδου τους νεκρούς εξανιστάς.

Μεγαλύνομέν σε,

Ιησού Βασιλεύ,

και τιμώμεν την Ταφήν και τα Πάθη σου,

δι' ων έσωσας ημάς εκ της φθοράς.

Ο ωραίος κάλλει

παρά πάν̖τας βροτούς

ως ανείδεος νεκρός καταφαίνεται,

ο την φύσιν ωραΐσας του παν̖τός.

Ανυμνώ το Πάθος,

ανυμνώ την Ταφήν

μεγαλύνω σου το κράτος, Φιλάνθρωπε,

δι' ων λέλυμαι παθών φθοροποιών.

Μακαρίζομέν σε,

Θεοτόκε Αγνή,

και τιμώμεν την Ταφήν την τριήμερον

του Υιού σου και Θεού ημών πιστώς.

Η ζωή εν τάφω,

κατετέθης, Χριστέ,

και αγ̖γέλων στρατιαί εξεπλήττον̖το,

συγ̖κατάβασιν δοξάζουσαι την σην.

Όταν η Γραμματική διיατυπώνει ότι το [γ] πριν από τα ουρανικά σύμφωνα είναι έρρινο

ή πώς προφέρον̖ται συνήθως τα δίψηφα [μπ], [ντ], όταν βρίσκον̖ται στο μέσον των γηγενών λέξεων (Νεοελληνική Γραμματική Μ. Τριαν̖ταφυλλίδη - Σελ. 14)

Όταν άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών επισημαίνουν την ορθή προφορά

Θ. Π. Τάσιיος: Η βλαχοπροοδευτική γλωσσική επιδημία (Απόσπασμα: Γνώμες - Εφημερίδα «Το Βήμα») 

«Τι θα γίνει επιτέλους μ’ αυτήν τη βλαχοπροοδευτική επιδημία του «bου», «dε» και του «gα»;

^{Ξέρετε, εκείνη την αυτιστική μόδα να λένε Σύdαγμα (κι όχι Σύνdαγμα), εκποbή κι όχι εκπομbή – και κάθε λογής bομbή!}

^{Μέχρι και ο} Άγιיος ^{Aνdόνιος έγινε Adόνιος, κι όλοι οι άνgελοι του ουρανού εξέπεσαν σε αgέλους. Ποιoς διάβολος έβαλε το ποδάρι-του, δεν πήραμε είδηση: Ανεπαισθήτως αλλά σταθερώς, γέμισαν τα ραδιיόφωνα με τα «πέdε» κακά της μοίρας μας. Κοροϊδεύουμε τους καημένους τους} τσιγ̖γάνους (τσιngάνους) για το «Συbέτερε συbάτα με», και τα λουστήκαμε εμείς οι ίδιοι τώρα!

Τι συμβαίνει άραγε μ’ αυτά τα ηχηρά ρινικά στιγμιαία σύμφωνα «μπ», «ντ», «γγ»;

Έτσι λοιπόν, στα ρινικά συμ̖πλέγματα μπ, ντ (μας λέει ο Τριαν̖ταφυλλίδης) προφέρεται χωριστά το ρινικό μ, ν, ενώ τα ακόλουθα π, τ, προφέρον̖ται σαν το δίψηφο μπ(b) και ντ(d).

Πράγματι, εμένα το αγροτικό-μου σόι επήγαινε στ’ αμbέλι φορών̖τας αμbέχονα, κι έσκαβε την αμbολή.

Ανάλογα (ο Τριαν̖ταφυλλίδης πάν̖τα) συμβαίνουν και στα γκ, γγ, όπου το πρώτο γράμμα προφέρεται σαν «ν» ενώ το δεύτερο προφέρεται σαν το δίψηφο γκ(g).

Αναγνωρίζω, βέβαια, την κάποια λεπτότητα του πράγματος.

Πρώτον είναι αληθές ότι κατά το παρελθόν σε μερικές τοπολαλιές, τα ρινικά αυτά συμ̖πλέγματα προφέρον̖ταν χωρίς το ρινικό στην αρχή – είχαμε όμως συμφωνήσει να χρησιμοποιούμε μια Κοινή Ελληνική, για να μην ξαναπέσομε στη Βαβυλωνία.

Δεύτερον, τα δίψηφα αυτά στην αρχή των λέξεων προφέρον̖ται όν̖τως χωρίς το ρινικό (μπάλα, ντόρος, γκάιντα).

Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα, ο ψυχραιμότερος γλωσσολόγος θα διיετύπωνε την άποψη «η γλώσσα από μόνη της τείνει να γενικεύσει τον κανόνα – μην γκρινιάζετε».

Εγώ λοιπόν διיατηρώ πλήρες το δικαίωμα να γκρινιάζω. Πρώτον διיότι με ενοχλεί βαρύτατα (ακουστικώς και αισθητικώς) αυτό το καλοκόριτσο στο μεγάφωνο του Μετρό που με τριβελίζει δέκα φορές την ημέρα με τους Abελόκηπους και με το Σύdαγμά-της. Πριν να γίνει αξιיόπιστη επιστημονική μέτρηση των γλωσσικών συνηθειών όλων των επιβατών του Μετρό, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μου επιβάλλει το γλωσσικό-του εbόρευμα.

Δεύτερον, ουδέποτε επίστεψα στον μεταφυσικό αυτοματισμό των γλωσσικών φαινομένων: Όπως σ’ όλα ανεξαιρέτως τα φαινόμενα, έτσι και στα γλωσσικά, υπάρχουν μια ή περισσότερες αιτίες – παλαιότερα, ήταν συνήθως ξενικοί βιασμοί (τα δε αποτελέσματα των βιασμών δεν νομιμοποιούν̖ται). Τώρα όμως;

Έως ότου να ακούσω μια πειστικότερην αιτία του φαινομένου, έχω υποχρέωση να αν̖τιδρώ ως ενεργός πολίτης και να επαναλαμβάνω την απαίτηση να αναμαγνητοφωνηθούν οι αναγ̖γελίες των στάσεων του Μετρό, χρησιμοποιών̖τας την κοινή κι όχι την ιδιיωματική εκφορά λόγου. Φτάνουν οι βιασμοί».

^{ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ» (ΗΡΩΔΕΙΟ)}

^{Μετάφραση: Iωάννης Γρυπάρης}

^{Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής}

(Απόσπασμα από το Τρίτο Επεισόδιο)

ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑN̖TΩΝΙΟΝ

^{Ποίηση: Κ.Π. Καβάφης}

^{Απαγ̖γελία: Δημήτρης Χορν}

^{Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί}

^{αόρατος θίασος να περνά}

^{με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—}

^{την τύχη σου (= την̖τύχη σου) που ενδίδει πια, τα έργα σου}

^{που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου}

^{που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.}

^{Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,}

^{αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.}

^{Προ πάν̖των να μη γελασθείς, μην πεις (= μημ̖πεις) 
πως ήταν} ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·

^{μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς (= μηγ̖καταδεχθείς).}

^{Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,}

^{σαν που (= σαμ̖που) ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,}

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

^{κι άκουσε με συγ̖κίνησιν, αλλ’ όχι}

^{με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,}

^{ως τελευταίαν απόλαυσι τους ήχους,}

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,

κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

ΧΑΡΤΙΝΟ ΤΟ ΦΕΓ̖ΓΑΡΑΚΙ

Στίχοι: Νίκος Γκάτσος

Μουσική: Μάνος Χατζηδάκις

Ερμηνεία: Νάνα Μούσχουρη

Όταν Έλληνες του Εξωτερικού διδάσκουν σε αγ̖γλόφωνα Πανεπιστήμια την προφορά της Ελληνικής

^{Η προφορά των έρρινων δίψηφων γγ/γκ, μπ, ντ}

^{(στα 7:07 του βίντεο)}

^{Παραδείγματα και φωνητική απόδοση:}

^{αγ̖κάλη, εγ̖γύς (στα 9:30 του βίντεο)}

^{λάμ̖πω (στα 11:17) κ.λπ.}

^{Όταν ξένα έγ̖κριτα λεξικά αναφέρουν για την προφορά της Κοινής Νεοελληνικής ότι}

^{Όταν στην κατωιταλική διיάλεκτο διיατηρούν̖ται οι ευ̖φωνικές συνηχήσεις της γλώσσας μας στο πέρασμα των αιώνων}

^{MI ΝGHÌSΕ = μην αγ̖γίζεις, ΚΟΝDÀ → κον̖τά} 

ΜΙ TON ANGAGLIÀISE = μην τον αγ̖καλιάζεις 

AMBRÒTTE = έμ̖προσθεν, εμ̖πρός από

FRANCO CORLIANÒ - ÁNDRA MOU PÁEI 

(Άν̖τρα μου πάει)

[μημ̖πενσέφσω-φέγ̖γο-άν̖τρα-κλαίον̖τα-μπάν̖τα-πολεμών̖τα]

Όταν η Ελληνική Γλώσσα διיαφωτίζει τον υπόλοιπο κόσμο

^{εμείς στα Σχολεία διδάσκουμε ότι τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γγ/γκ προφέρον̖ται ατόφια (π.χ.: φεgάρι, αgαλιά);} 

Τρέχουσα Σχολική Γραμματική
Ε' & ΣΤ' Δημοτικού (σελ. 40)

^{Αυτά τα Ελληνικά μαθαίνουμε στα παιδιά μας;}

^{Η Πολιτεία και συγ̖κεκριμένα η Κυβέρνηση του κυρίου Μητσοτάκη, μέχρι σήμερα διיαχειρίστηκε εξαιρετικά την πανδημία του} κορωνοϊού και απέδειξε ότι όν̖τως στα πολύ δύσκολα, όχι απλώς μπορεί, αλλά τα καταφέρνει μια χαρά. Αρκεί βούληση να υπάρχει...

^{Και γι' αυτό της αξίζουν συγχαρητήρια και η καθολική αναγνώριση, τουλάχιστον όλων των υγιώς σκεπτόμενων πολιτών.}

^{Για τη Γλώσσα μας, που είναι η εθνική μας ταυτότητα-υπόσταση, η ιστορία μας, ο πολιτισμός μας και αυτή που διיαφώτισε όλον τον κόσμο, όταν η άγνοια ή η σύγχυση στην προφορά οδηγούν στην κακοφωνία και στον ψευδισμό (το φεgάρι είναι σα να λέμε άχω αν̖τί άγχω - το κολύbι, κολύβηση αν̖τί κολύμβηση και το άdρας, αδρισμός αν̖τί ανδρισμός), θα πράξει τίποτα πριν να είναι πλέον πολύ αργά;}

^{Ο Αριστοφάνης ο Βυζάν̖τιος, πριν από πάρα πολλούς αιώνες, επινόησε τους τόνους για να αποδοθεί ο προσωδιακός λόγος της Αρχαίας Ελληνικής.}

^{Η απόστροφος χρησιμοποιείται για να αποφευχθεί η χασμωδία στο λόγο (π.χ.: απ' έξω), όπως άλλωστε γίνεται χρήση και δεύτερου τόνου στις προπαροξύτονες λέξεις, όταν τις συν̖τάσσουμε με αδύνατους τύπους αν̖τωνυμιών (π.χ.: νίκησέ τον). Η χρήση τους μας είναι ήδη οικεία.}

^{Η Κυβέρνηση θα προχωρήσει στην απαραίτητη γλωσσική μεταρρύθμιση στον γραπτό λόγο, αξιοποιών̖τας πλήρως τη χρήση του τόνου και της αποστρόφου (που δεν επηρεάζουν, σε καμία περίπτωση, την ιστορική ορθογραφία), προκειμένου} να αποτραπεί η σύγχυση και η εσφαλμένη προφορά, να δοθεί οριστικά λύση στο πρόβλημα και να διיευκολυνθούν άπαν̖τες στο να προφέρουν σωστά τη γλώσσα μας;
Σωστή ενημέρωση, τόλμη και βούληση, αρκούν...

Υ.Γ.:

Σε ανάλογες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε στη γλώσσα μας τα διיαλυτικά (π.χ.: θεϊκός, παϊδάκια-παιδάκια κ.λπ.).

Για την περίπτωση των έρρινων δίψηφων γγ/γκ, μπ, ντ, που απαν̖τούν δυσανάλογα σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό λέξεων, τι κάνουμε;

Πέραν αυτού, 3 δίψηφα σύμφωνα-σύμβολα (μπ, ντ, γγ/γκ - τα δύο τελευταία είναι ομόηχα), που να μπορούν να αποδώσουν 15 διיαφορετικούς ήχους (b, ɱb, ɱp, d, ŋd, ŋt, g, ŋγ, ŋg - π.χ.: μπαίνω, εκπομ̖πή, καμיπάνια, ντύνω, πέν̖τε, ντοκουμένיτο, γκρεμός, παγיγνωσία, αγ̖καλιά), δε συναν̖τάμε σε καμιά γλώσσα.

ΔΙ'ΕΥΚΡΙΝΙΣΗ:

 Όπου:  `  τα ευ̖φωνικά [ŋ] ή [ɱ] πριν από τα δίψηφα σύμφωνα.

             '   η προφορά των φωνηέν̖των χωριστά (δίχως συνίζηση).

- Χριστός Ανέστη!

Άρης Βαφιάς - MA RCSSD

Καθ. Αγωγής Προφ. Λόγου & Φωνής

Η Εισήγησή μου για τη χρήση του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς

Ο τρόπος επίτευξης

Σύνοψη του Τονικού Συστήματος Αποσαφήνισης της Προφοράς